- EĞİTİM TAKVİMİ
- 0 (212) 908 06 60–61
Kurumlar vergisi, iş dünyasının temel unsurlarından biri olarak şirketlerin finansal yapısını ve ekonomik kararlarını doğrudan etkileyen bir vergi türüdür. Türkiye'de faaliyet gösteren şirketler için yasal bir yükümlülük olan kurumlar vergisi, şirket kazançlarının vergilendirilmesi sürecini düzenlemektedir.
Bu yazımızda, kurumlar vergisinin ne olduğunu, nasıl hesaplandığını, ilgili yasal düzenlemeleri, vergi mükelleflerini ve vergilendirme kapsamındaki kazanç türlerini detaylı olarak ele alacağız. Hazırladığımız bu içerik, şirket yöneticileri ve finans uzmanları başta olmak üzere, vergi mevzuatı hakkında bilgi edinmek isteyen herkes için faydalı bir kaynak niteliğindedir. Keyifli okumalar!
Kurumlar vergisi, şirketlerin ve diğer tüzel kişiliklerin yıllık kârlarından hesaplanan ve bu ticari kazançların belirli bir oranını kamu hizmetlerinin finansmanı için devlete aktarmalarını sağlayan bir vergi türüdür.
Kurumlar Vergisi Kanunu (5520 sayılı), Türkiye'de 13 Haziran 2006 tarihinde kabul edilmiştir. Bu kanun, Türkiye'de faaliyet gösteren şirketlerin ve diğer tüzel kişiliklerin elde ettikleri kâr üzerinden ödemeleri gereken verginin kurallarını belirler. Kanun, kurumların hangi koşullar altında vergiye tabi olduğunu, verginin nasıl hesaplanacağını, hangi gelirlerin vergilendirileceğini ve muafiyetler ile indirimlerin nasıl uygulanacağını düzenler. Kanunun temel amacı, şirketlerin elde ettiği kârlar üzerinden adil ve sistematik bir şekilde vergi toplayarak devlet bütçesine katkı sağlamaktır.
Türkiye'deki şirketler için (finans sektörü hariç) standart Kurumlar Vergisi (KVK) oranı %25'tir. Finans sektöründeki şirketler için ise bu oran %30 olarak uygulanır.
Kurumlar Vergisi Kanunu, şirketlerin vergilendirilecek gelirlerini, muafiyet ve indirimler düşüldükten sonra net muhasebe kârına göre hesaplar ve önceki yıl zararlarının sınırlı şekilde mahsubuna imkan tanır. Türk vergi mevzuatına göre vergilendirme, mükellefin ikamet durumuna göre farklılık gösterir: Türkiye'de yerleşik kurumlar global gelirlerinden, yurtdışında yerleşik kurumlar ise sadece Türkiye'deki faaliyetlerinden elde ettikleri gelirler üzerinden vergilendirilir.
Bu kanunun uygulanması şirketlerin finansal stratejilerini ve kararlarını önemli ölçüde etkilediğinden, şirketlerin vergi yükümlülüklerini göz önünde bulundurarak finansal planlamalarını yapmaları büyük önem taşır.
Kanun ile ilgili daha ayrıntılı bilgiye Resmi Gazete üzerinden ulaşabilirsiniz.
Kurumlar vergisi mükellefleri arasında sermaye şirketleri önemli bir yer tutar. Sermaye şirketleri, anonim şirketler, limited şirketler ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerden oluşur. Bu şirketler, elde ettikleri kâr üzerinden devlete kurumlar vergisi ödemekle yükümlüdür. Sermaye şirketlerinin vergilendirilmesinde, şirketin muhasebe kayıtları, giderleri, muafiyetleri ve indirimleri dikkate alınarak net vergilenebilir gelir hesaplanır ve bu tutar üzerinden vergi tahakkuk ettirilir.
İktisadi kamu kuruluşları, Türkiye'de kurumlar vergisi mükellefleri arasında önemli bir yere sahiptir. Bu kuruluşlar, devlete ait olan veya kamu yararına çalışan ve ticari faaliyetlerde bulunan kurumlardır. İktisadi kamu kuruluşları, kâr amacı güden ticari faaliyetlerinden elde ettikleri gelirler üzerinden Kurumlar Vergisi ödemekle yükümlüdür. Bu kuruluşların vergilendirilmesi, tıpkı özel sektör şirketlerinde olduğu gibi, elde ettikleri net kâr üzerinden yapılır ve bu süreç şirketin muhasebe kayıtları ile finansal raporlamalarına dayanır. İktisadi kamu kuruluşları, bu vergiyi ödeyerek kamu hizmetlerinin finansmanına katkı sağlar.
İş ortaklıkları, Türkiye'de kurumlar vergisi mükellefleri arasında yer alır. Bu ortaklıklar, genellikle belirli bir proje veya iş için bir araya gelen iki veya daha fazla şirketin oluşturduğu geçici ortak girişimlerdir. İş ortaklıklarında elde edilen kâr, her bir ortağın payı oranında vergilendirilir. Vergi yükümlülükleri, ortaklığın gelir-gider hesapları ve net kârı üzerinden hesaplanır. Ortaklar, kendi paylarına düşen kâr üzerinden bireysel olarak kurumlar vergisi öderler.
Dernekler veya vakıflara ait işletmeler, Türkiye'deki kurumlar vergisi mükellefleri arasında yer alır. Bu işletmeler, derneklerin veya vakıfların bünyesinde ticari faaliyette bulunan kuruluşlardır. Bu işletmeler, ticari faaliyetlerinden elde ettikleri kâr üzerinden kurumlar vergisi ödemekle yükümlüdür. Vergilendirme, işletmenin toplam gelirinden giderlerinin çıkarılmasıyla elde edilen net kâr üzerinden yapılır. Önemli bir nokta olarak, kamu yararına çalışan dernek ve vakıf işletmeleri için özel vergi muafiyetleri ve indirimler uygulanabilmektedir.
Kooperatifler, Türkiye'de kurumlar vergisi mükellefleri arasındadır. Bu kuruluşlar, üyelerinin ortak ekonomik, sosyal ve kültürel ihtiyaçlarını karşılamak için kurulur ve üyeleri tarafından yönetilir. Kooperatifler, ticari faaliyetlerinden elde ettikleri gelir üzerinden kurumlar vergisine tabidir. Vergilendirme süreci, kooperatifin net kârı üzerinden yapılır. Bu süreçte, muhasebe kayıtları incelenir, giderler düşülür, varsa muafiyet ve indirimler uygulanarak net vergilenebilir gelir hesaplanır.
Ticari kazançlar, şirketlerin ve diğer tüzel kişiliklerin ana faaliyet konularından elde ettikleri gelirleri kapsar. Bu gelirler, ürün satışı ve hizmet sunumu gibi temel iş faaliyetlerinden elde edilir. Ticari kazanç, şirketin toplam gelirinden ilgili giderlerin çıkarılmasıyla hesaplanan net geliri ifade eder. Bu kazançlar, kurumlar vergisi matrahının hesaplanmasında temel unsur olup, aynı zamanda şirketin finansal performansının önemli bir göstergesidir.
Kurumlar vergisi kapsamında serbest meslek kazançları, genellikle şirket veya tüzel kişilik statüsüne sahip olmayan bireylerin veya ortaklıkların serbest meslek faaliyetlerinden elde ettiği gelirlerdir. Bu kazançlar, doktorlar, avukatlar, mühendisler, mimarlar, danışmanlar ve benzeri serbest meslek erbabının mesleki faaliyetlerinden elde ettikleri gelirleri kapsar. Serbest meslek kazançları, bu faaliyetlerden elde edilen brüt gelirlerden giderlerin düşülmesiyle hesaplanan net gelir üzerinden vergilendirilir. Bu gelirler, kurumlar vergisi kapsamında değil, bireysel gelir vergisi kapsamında değerlendirilir ve kurumlar vergisi mükellefleri tarafından beyan edilmez.
Kurumlar vergisi, şirketlerin ve diğer tüzel kişiliklerin kârları üzerinden ödedikleri vergidir. Buna karşılık ücret, şirketlerin çalışanlarına iş karşılığında ödediği bedeldir. Kurumlar vergisi açısından, ücretler şirketin giderleri arasında sayılır ve vergilenebilir kârın hesaplanmasında düşülür. Başka bir deyişle, şirketin çalışanlarına ödediği ücretler, şirketin net kârını ve dolayısıyla ödenecek kurumlar vergisi tutarını azaltan kalemler arasındadır. Bu durum, şirketlerin finansal planlaması ve vergi yönetimi açısından önem taşır.
Zirai kazançlar, tarımsal faaliyetlerle uğraşan gerçek veya tüzel kişilerin bu faaliyetlerden elde ettikleri gelirleri kapsar. Bu gelirler, tarımsal ürünlerin üretimi, yetiştirilmesi ve satışından elde edilir. Kurumlar vergisi kapsamında, zirai kazançlar özellikle tüzel kişiliklerin veya tarım şirketlerinin elde ettiği gelirler olarak değerlendirilir ve vergilendirilir. Zirai faaliyetlerden elde edilen kazanç, ilgili giderler düşüldükten sonra net olarak hesaplanır ve bu tutar üzerinden kurumlar vergisi tahakkuk ettirilir.
Gayrimenkul sermaye iradı, gayrimenkullerin kiralanması, satışı veya benzeri işlemlerden elde edilen gelirleri ifade eder. Bu kapsamda özellikle kiralanan veya işletilen gayrimenkul varlıklarından sağlanan kira gelirleri önemli bir yer tutar. Gayrimenkul sermaye iradının vergilendirilmesinde, elde edilen brüt gelirden ilgili giderler ve masraflar düşülerek net vergilendirilebilir miktar hesaplanır.
Menkul sermaye iradı, hisse senetleri, tahviller ve bonolar gibi menkul kıymetlerden veya banka mevduatlarından elde edilen faiz, temettü ve benzeri gelirleri kapsar. Kurumlar Vergisi açısından, şirketlerin veya tüzel kişiliklerin bu tür menkul kıymet yatırımlarından sağladığı gelirler vergilendirilmeye tabidir. Bu gelirler, şirketin yatırım portföyünden elde ettiği net kazançları içerir ve vergilendirilecek gelirin hesaplanmasında dikkate alınır. Menkul sermaye iradı, şirketin finansal performansının önemli bir göstergesi olup, kurumlar vergisi matrahının belirlenmesinde belirleyici rol oynar.
Diğer kazançlar ve iratlar, kurumlar vergisi kapsamında değerlendirilen ve yukarıda belirtilen ana kategorilerin dışında kalan gelir türlerini ifade eder. Bu kapsamda, şirketlerin ve tüzel kişiliklerin olağan dışı veya tek seferlik işlemlerden elde ettiği gelirler yer alır. Bunlar arasında fikri mülkiyet hakları (patentler, telif hakları, marka hakları), hukuki işlemlerden kaynaklanan cezalar ve tazminatlar bulunur. Bunlara ek olarak, sermaye artırımları, bağışlar ve miraslar gibi öngörülemeyen gelir kaynakları da bu kategoride değerlendirilir. Tüm bu gelirler, şirketin vergilendirilecek toplam gelirinin hesaplanmasında dikkate alınır ve kurumlar vergisi yükümlülüğünün belirlenmesinde önemli rol oynar.
Türkiye'de kurumlar vergisi oranları, 7456 Sayılı Kanun ile yeniden düzenlenmiştir. Bu düzenlemeye göre, 1 Ekim 2023 tarihinden itibaren kurumlar vergisi oranı %20'den %25'e yükseltilmiştir. Finans sektöründeki bankalar ve belirli finansal kuruluşlar için ise bu oran %30 olarak belirlenmiştir.
İhracat yapan kurumlar için özel bir düzenleme getirilmiş olup, bu kurumların yalnızca ihracattan elde ettikleri kazançlara teşvik amacıyla 5 puan indirimli vergi oranı uygulanmaktadır. Bu düzenlemeler 2023 yılı ve sonraki vergilendirme dönemlerinde geçerlidir.
2024 yılı kurumlar vergisi oranı, Resmi Gazete'de yayımlanan karara göre %25 olarak uygulanacaktır.
Kurumlar vergisi hesaplama işlemi, bir şirketin veya tüzel kişiliğin net kârı üzerinden yapılır. İlk adımda, şirketin toplam gelirlerinden, bu gelirleri elde etmek için yapılan maliyetler ve işletme giderleri çıkarılarak brüt kâr hesaplanır. Sonraki aşamada, brüt kârdan yasal düzenlemeler çerçevesinde kabul edilebilir diğer giderler ve muafiyetler düşülür. Bu işlemler sonucunda şirketin vergilenebilir net kârı ortaya çıkar.
Vergilenebilir net kâr üzerinden, ilgili yılın kurumlar vergisi oranı uygulanarak ödenecek vergi tutarı belirlenir. Bu hesaplama, şirketin finansal kayıtları ve vergi mevzuatı esas alınarak vergi beyannamesi üzerinden yapılır. Belirlenen vergi tutarı, yasal süreler içinde vergi dairesine ödenir.
Kurumlar vergisi beyannamesinin hazırlanması, şirketin finansal kayıtlarının toplanması ve düzenlenmesi ile başlar. Bu süreçte, şirketin gelir-gider tabloları, maliyet raporları ve diğer muhasebe belgeleri incelenir. Daha sonra, şirketin vergilenebilir geliri hesaplanır. Bu hesaplama, toplam gelirlerden kabul edilebilir giderlerin ve yasal indirimlerin çıkarılmasıyla elde edilen net kâr üzerinden yapılır ve geçerli kurumlar vergisi oranı uygulanarak vergi yükümlülüğü belirlenir.
Hazırlanan beyanname, gerekli ekler ve belgelerle birlikte yasal süresi içinde ilgili vergi dairesine elektronik veya fiziksel olarak sunulur. Bu süreçte beyanname hazırlama ve sunma işlemlerini, şirketin muhasebe ve finans departmanları ya da dışarıdan hizmet alınan bir muhasebeci veya mali müşavir yürütür.
Türkiye'de Kurumlar Vergisi Beyannamesi, mali yılın bitiminden itibaren dört ay içerisinde verilmelidir. Örneğin, mali yıl takvim yılı ile aynı olduğunda, beyanname en geç Nisan ayının son gününe kadar teslim edilmelidir. Bu süre, şirketlerin bir önceki mali yıla ait vergi yükümlülüklerini yerine getirmeleri için belirlenmiş resmi zaman dilimidir. Kurumlar Vergisi Beyannamesinin belirlenen sürede ve eksiksiz olarak verilmesi, olası cezai yaptırımların önüne geçmek açısından büyük önem taşır.
Kurumlar vergisi beyannamesine eklenmesi gereken temel bildirim ve belgeler aşağıdaki gibidir:
Gelir ve Gider Tabloları, şirketin ilgili mali yıl içindeki tüm finansal işlemlerini detaylı olarak gösterir. Bu tablolar, şirketin elde ettiği gelirleri ve gerçekleştirdiği harcamaları kapsamlı bir şekilde listeler. Gelirler bölümünde şirketin satışları, hizmet gelirleri ve faiz gelirleri gibi tüm finansal girişler yer alır. Giderler bölümünde ise işletme masrafları, personel maaşları, kira ödemeleri ve amortisman giderleri gibi şirketin faaliyetleri için yapılan tüm harcamalar bulunur.
Bu tablolar sayesinde şirketin mali durumu doğru bir şekilde değerlendirilebilir ve vergilenebilir geliri hesaplanabilir.
Bilanço ve gelir tablosu, kurumlar vergisi beyannamesinin temel finansal raporlarıdır. Bilanço, şirketin belirli bir tarihteki varlıklarını, yükümlülüklerini ve öz sermayesini göstererek mali yapısının anlık görünümünü sunar. Gelir tablosu ise şirketin belirli bir dönemdeki faaliyetlerinden elde ettiği gelirleri ve bu faaliyetlerle ilgili giderlerini gösterir.
Bu iki belge, şirketin finansal durumunu ve performansını değerlendirmek için vazgeçilmezdir ve vergi mükelleflerinin vergi yükümlülüklerini doğru hesaplamasında kritik rol oynar.
Amortisman tabloları, kurumlar vergisi beyannamesinin zorunlu eklerinden biridir. Bu tablolar, şirketin sabit kıymetlerinin (binalar, makineler, ekipmanlar ve araçlar gibi) zaman içerisindeki değer kaybını düzenli olarak gösterir. Amortisman, bu varlıkların kullanım süreleri boyunca maliyetlerinin dönemlere dağıtılmasını ifade eder ve şirketin gelir tablosunda bir gider kalemi olarak kayıt edilir.
Bu tablolar, şirket varlıklarının yıpranma paylarını ve bunların maliyete etkisini belgelendirerek vergilenebilir kârın hesaplanmasında önemli bir rol oynar
Muafiyet ve istisnalarla ilgili belgeler, kurumlar vergisi beyannamesinin önemli eklerinden biridir. Bu belgeler, şirketin faydalanabileceği vergi muafiyetleri ve istisnaları hakkındaki bilgileri içerir. Örneğin, yatırım teşvikleri, Ar-Ge faaliyetleri veya ihracata yönelik vergi indirimleri gibi özel durumlar, şirketin vergilendirilebilir gelirini azaltabilmektedir. Bu muafiyet ve istisnaların yasal düzenlemelere uygun şekilde uygulandığını ve şirketin bunlardan yararlanma hakkını gösteren belgeler, vergi beyannamesi sürecinde kritik öneme sahiptir.
Bağımsız denetim raporları, özellikle büyük şirketler ve halka açık şirketler için kurumlar vergisi beyannamesinde bulunması zorunlu olan önemli belgelerdendir. Bu raporlar, bağımsız denetim kuruluşları tarafından hazırlanarak şirketin finansal tablolarının ve ilgili mali bilgilerinin doğruluğunu, güvenilirliğini ve yasal düzenlemelere uygunluğunu teyit eder.
Bu raporlar, şirketin mali işlemlerindeki şeffaflığı ve doğruluğu belgeleyerek vergi idaresine şirketin finansal durumu hakkında güvenilir bir değerlendirme imkanı sunar.
Diğer ilgili belgeler arasında, kurumlar vergisi beyannamesine eklenmesi gereken ve şirketin özel durumlarına veya sektöre özgü ek belge ve bilgiler yer alır. Bunlar arasında özel sektör teşvikleri, hükümet yardımları ve uluslararası ticaret işlemleri ile ilgili belgeler veya yasal düzenlemeler kapsamında sunulması zorunlu olan ek raporlar bulunmaktadır. Bu belgeler, şirketin mali durumunu ve vergi yükümlülüklerini eksiksiz bir şekilde yansıtmak için önemlidir.
Tüm bu belgelerin eksiksiz ve doğru bir şekilde hazırlanması, beyannamenin uygun şekilde düzenlenmesini ve şirketin vergi yükümlülüklerinin doğru hesaplanmasını sağlar.
Kurumlar vergisini ödemekle yükümlü olanlar, başta şirketler ve diğer tüzel kişiliklerdir. Bu kategoride anonim şirketler, limited şirketler ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketler yer alır. Bunlara ek olarak, kooperatifler, dernek veya vakıflara ait işletmeler, iktisadi kamu kuruluşları ve iş ortaklıkları da kurumlar vergisi mükellefi olarak kabul edilir. Tüm bu tüzel kişilikler, ticari faaliyetlerinden elde ettikleri kârlar üzerinden vergi ödemekle yükümlüdür. Bu vergi, yürürlükteki vergi mevzuatı ve kurumların yıllık finansal performansları baz alınarak hesaplanır.
Kurumlar vergisinden muaf olan kurumlar arasında devlet kurumları, yerel yönetimlere bağlı kuruluşlar, bazı kamu kurumları ve belirli şartları karşılayan dernek ve vakıflar bulunmaktadır. Bu muafiyet, kurumların kamu yararına hizmet edip etmediği ve ilgili yasal düzenlemelere uygunluğu değerlendirilerek belirlenir. Muafiyetin kapsamı ve koşulları, Türk vergi mevzuatı çerçevesinde açıkça tanımlanmıştır.
Özetlersek;
- Kurumlar vergisi, şirketlerin yıllık kârlarından hesaplanan ve devlete aktarılan yasal bir yükümlülüktür.
- Standart kurumlar vergisi oranı %25, finans sektörü için %30 olarak uygulanmaktadır.
- Vergi kapsamına ticari kazançlar, sermaye iradı ve diğer kazanç türleri girmektedir.
💡Bu yazımızda "Kurumlar Vergisi" konusunu ele aldık. İş hayatına atılmak isteyenlerin öncesinde profesyonel ekibimizden destek almak isterseniz web sitemiz üzerinden bizi inceleyebilir ve aklınıza takılan soru işaretleri için İletişim Formumuz, Telefon Hattımız üzerinden veya Canlı Destek üzerinden bize ulaşabilirsiniz.
Şirketlere iş hukuku ve sosyal güvenlik hukuk danışmanlığı olarak müşterilerine ihtiyaçları doğrultusunda geniş yelpazede hizmetler sunan bir danışmanlık şirketidir.
Copyright © 2015 IFASTURK Mali Müşavirlik ve Denetim. Tüm Hakları Saklıdır.
