AR-GE VE TEKNOKENT

Teknokente Hiç Gelmeyen Firmaların Kurumlar Vergisi İstisnası Karşısındaki Durumu

Bu Bölgelerde Faaliyet Gösteren Firmalar Aşağıdaki Teşviklerden Yararlanırlar:

1. Kurumlar Vergisi İstisnası
2. Yazılım Satışlarında KDV İstisnası
3. SGK Ä°ÅŸveren Hissesi DesteÄŸi
4. Gelir Vergisi Stopaj DesteÄŸi
5. Damga Vergisi İstisnası
6. Gümrük Vergisi İstisnası
7. Temel Bilimler DesteÄŸi
8. Makine Teçhizat Alımında KDV İstisnası
9. Doktoralı Personel ile Stajyer Hibesi

Ülkemiz Ar-Ge ekosisteminin en önemli parçası olan Teknokentlerde faaliyette bulunmak, Ar-Ge ve yazılım üreten işletmeler açısından çok büyük rekabet avantajı sağlamaktadır. Bu avantajlar sayesinde firmalar hem finansal açıdan rahatlama yaşamakta hem de inovasyon kapasitelerini artırabilmektedir. Son dönemlerdeki yoğun talep nedeniyle Teknokentlerde işyeri bulmak da önemli ölçüde zorlaşmıştır.

2001 yılında yayınlanan 4691 sayılı Kanun ile kurulan Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde; teknolojik bilginin üretilmesi, üretilen bilginin ticarileştirilmesi, üründe ve üretim yöntemlerinde ürün kalitesi ve standardının yükseltilmesi, verimliliği artıracak ve üretim maliyetlerini düşürecek yeniliklerin geliştirilmesi, küçük ve orta ölçekli işletmelerin yeni ve ileri teknolojilere uyumunun sağlanması, araştırmacılara iş imkânlarının sağlanması ve ileri teknoloji yatırımları yapacak yabancı sermayenin ülkeye girişinin hızlandırılması ile sanayinin rekabet gücünün artırılması amaçlanmaktadır.

Sanayicimizi, araştırmacılar ve üniversitelerimiz ile buluşturarak teknolojik üretime yönelik yeni ürün ve üretim yöntemleri geliştirmelerini sağlayan bu Kanun kapsamında Eylül 2022 itibariyle; toplam 94 adet Teknoloji Geliştirme Bölgesi kurulmuştur. Bu bölgelerin illere göre dağılımı şu şekildedir: Ankara'da 11, İstanbul'da 13, Kocaeli'de 5, İzmir'de 4, Konya, Gaziantep, Antalya, Mersin, Hatay, Kayseri, Bursa ve Eskişehir'de (Bilecik dahil) 2'şer adet; Trabzon, Adana, Erzurum, Isparta, Denizli, Edirne, Elazığ, Sivas, Diyarbakır, Tokat, Sakarya, Bolu, Kütahya, Samsun, Malatya, Urfa, Düzce, Çanakkale, Kahramanmaraş, Tekirdağ, Van, Çorum, Manisa, Niğde, Burdur, Yozgat, Kırıkkale, Balıkesir, Karaman, Muğla, Afyonkarahisar (Uşak dahil), Aydın, Batman, Osmaniye, Zonguldak, Karabük, Nevşehir, Çankırı, Kastamonu, Kırklareli, Giresun, Rize, Yalova, Aksaray ve Adıyaman'da 1'er adet. Bu 94 Teknoloji Geliştirme Bölgesi'nden 81'i aktif olarak faaliyetine devam etmekte, 13'ünün ise altyapı çalışmaları sürmektedir.

I. PANDEMİ DÖNEMİ TEKNOKENT UYGULAMASI

1. 7244 sayılı Kanunla birlikte 2020/Mart sonrası pandemi döneminde Teknokentlerde Sanayi ve Teknoloji Bakanlığınca belirlenen oranlarda (%40 ila %100 arası) Bölge dışı çalışma süresi teşviki uygulanmıştır. Özellikle tam kapanma uygulamasının olduğu süreler içerisinde, firmalar Teknokentlere fiziki olarak gelmeden/bulunmadan tüm teşviklerden yararlanmışlardır.

Bu sistem, Ar-Ge ve destek personelinin tamamını kapsamış ve doğrudan "toplam çalışma süresi" esas alınarak uygulama yapılmıştır. Böylece pandemi döneminde firmaların faaliyetlerinin kesintiye uğramadan devam etmesi sağlanmıştır.

Pandemi dönemi uygulaması 12 Ekim 2021 tarihi itibariyle sona erdiğinden, bu tarih sonrası 7263 sayılı Kanun uygulaması devreye alınmıştır.

2. 2021/Şubat ayında yayımlanan 7263 sayılı Kanun ile, gelir vergisi stopaj teşvikine konu edilen toplam çalışma sürelerinin %20'sini aşmamak kaydıyla ilgili personelin Bölge dışında geçirdikleri süreler de gelir vergisi stopajı teşviki kapsamına alınmıştır. Bu düzenleme, esnek çalışma modellerinin yaygınlaşmasıyla birlikte Teknokent firmalarına belirli bir esneklik sağlamayı amaçlamıştır.

Öte yandan, 2020/Mart – 2021/Ekim tarihleri arasındaki pandemi döneminde, %40 ila %100 arasında Bölge dışı çalışma süresi uygulandığından, 7263 sayılı Kanunla getirilen %20 Bölge dışı çalışma süresine ilişkin sistem devreye girmemiştir. Bu durumda pandemi dönemindeki daha avantajlı koşullar geçerli olmuştur.

Pandemi dönemi uygulaması 12 Ekim 2021 tarihi itibariyle sona erdiğinden, bu tarih sonrası 7263 sayılı Kanun uygulaması devreye alınmıştır.

7263 sayılı Kanunla verilen yetki çerçevesinde, 17.10.2021 tarihi sonrası yürürlüğe giren Cumhurbaşkanı Kararlarıyla Teknokentlerde şu düzenleme yapılmıştır:

• Gelir vergisi stopaj teÅŸvikine konu edilen, ilgili personelin toplam çalışma süresinin %75'i Bölge dışında geçirdikleri süreler kapsamında gelir vergisi stopajı teÅŸviki kapsamına alınmıştır. Böylece, %20 olan dışarıda çalışma süresi oranı %75'e çıkarılmıştır. Bu artış, uzaktan çalışma modellerinin kalıcı hale gelmesi nedeniyle Teknokent firmalarına önemli bir avantaj saÄŸlamıştır.



Konuyu daha iyi anlamak için kısa örneklerle ele almak gerekirse:

Örneğin; Jorge Jesus A.Ş.'nin Bilkent Teknokent şubesinde 40 Ar-Ge personeli çalışmaktadır. Bu personelin her biri Bölgeye, haftalık 11,25 saat "kartla giriş" yapmıştır.

Bu durumda, %75'lik Bölge dışı çalışma süresi kapsamında her bir personelin çalışma süresine haftalık (11,25 x 3) 33,75 saat eklenecektir. Böylece tüm personelin çalışma süresi (11,25 + 33,75) 45 saate ulaşacak ve stopaj teşvikinden her bir personel tam olarak yararlanacaktır. Bu hesaplama yöntemi, firmaların teşviklerden optimum düzeyde yararlanmasına olanak tanımaktadır.

Örneğin; Bir önceki örnekteki şirketin 40 personelinden 10'u, Teknokente haftalık 45 saat kartla giriş yapmıştır. Kalan 30 personel ise, Bölgeye hiç gelmemiştir.

10 personel Teknokente haftalık 45 saat geldiğinden, (%75 uygulaması kapsamında) kalan 30 personel için de stopaj teşviki tam olarak uygulanacaktır. Böylece, Teknokente gelen personelin Bölge dışı çalışma hakkı, Bölgeye gelmeyen diğer personel için de kullanılabilecektir. Bu düzenleme, firmaların iş organizasyonlarını daha esnek bir şekilde yapabilmelerine imkan sağlamaktadır.

II. STOPAJ TEÅžVÄ°KÄ°NE KONU SÃœRELER

4691 sayılı Kanun Yönetmeliği'nin "Muafiyet, İndirim ve İstisnalar, Bölgenin İzlenmesi ve Denetimi" başlıklı 35. maddesinin (c) bendinde şu ifadeye yer verilmektedir:

Yönetici Şirket, ücreti gelir vergisi istisnasından yararlanan kişilerin Bölgede fiilen çalışıp çalışmadığını denetler. Bu istisnanın uygulanabilmesi için, ilgili girişimci, Bölgede çalışan ve bu Yönetmeliğe göre tanımlanmış tüm Ar-Ge, tasarım ve destek personelini, Ar-Ge ve tasarım projelerindeki görev tanımlarını, nitelik ve çalışma sürelerini gösteren listeyi aylık olarak Yönetici Şirkete onaylatır, inceleme ve denetimlerde ibraz edilmek üzere saklar.

denilmektedir.

Bu hüküm açıkça göstermektedir ki, stopaj teşvikinden yararlanabilmek için personelin fiilen Bölgede bulunması zorunludur. Yönetmelik gereğince bu çalışma süreleri, Teknokent Yönetici Şirketlerince titizlikle denetlenir ve resmi olarak onaylanır. Bu denetim mekanizması, teşvik sisteminin suistimal edilmesini önlemek ve yasal çerçeveye uygunluğu sağlamak amacıyla oluşturulmuştur.

Son yasal düzenlemeler ve mevzuat değişiklikleri sonrasında, stopaj teşvikine konu olabilecek süreler aşağıdaki şekilde net olarak belirlenmiştir:

Ar-Ge, yazılım, tasarım ve destek personelinin;

• Fiilen Bölgeye gelerek kart okutma süreleri (fiziksel olarak Teknokent içinde geçirilen ve elektronik sistemle kayıt altına alınan süreler),
• Yüksek lisans veya doktora eÄŸitimi kapsamında Bölge dışında geçirilecek süreler (akademik geliÅŸim amacıyla eÄŸitim kurumlarında geçirilen zamanlar),
• Ar-Ge, yazılım veya tasarım projesi kapsamında çalışan personelin; Bölgede yürüttüğü görevle ilgili olarak Bölge dışında geçirilen süreleri (proje gereklilikleri doÄŸrultusunda saha çalışması, müşteri ziyareti vb.),
• CumhurbaÅŸkanı Kararına göre personelin çalışma süresinin doÄŸrudan %75'i (uzaktan çalışma düzenlemesi kapsamında tanınan özel hak),

Yukarıda ayrıntılı olarak belirlenen bu süreler, Ar-Ge, yazılım, tasarım ve destek personelinin stopaj teşvikine konu olabilecek yasal çalışma süreleridir. Firmaların bu süreleri doğru şekilde belgelemesi ve raporlaması, teşviklerden eksiksiz yararlanabilmeleri açısından büyük önem taşımaktadır.

III. BÖLGE DIŞI ÇALIŞMA DURUMUNDA KURUMLAR VERGİSİ İSTİSNASI UYGULAMASI

Teknopark Kanunu'nun geçici 2. maddesine göre;

• Bölgede faaliyet gösteren gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin,
• Münhasıran (sadece) bu Bölgedeki *Ar-Ge,* *yazılım ve tasarım* faaliyetlerinden elde ettikleri kazançları,
• 31.12.2028 tarihine kadar gelir ve kurumlar vergisinden müstesnadır. Konuyla ilgili detaylı açıklamalara, 1 no.lu Kurumlar Vergisi TebliÄŸi'nde yer verilmiÅŸtir. Bu kazanç istisnasından;
• a) Gelir vergisi mükellefleri (ticari, zirai ve mesleki kazanç sahipleri)
• b) Tüm kurumlar vergisi mükellefleri (sermaye ÅŸirketleri, kooperatifler, iktisadî kamu kuruluÅŸları, dernek veya vakıflara ait iktisadî iÅŸletmeler ve iÅŸ ortaklıkları)



faydalanabilir.

Teknopark Kanunu ile Yönetmeliği'ne göre aşağıdaki tanımlar önem taşımaktadır:

• Ar-Ge: AraÅŸtırma ve geliÅŸtirme, kültür, insan ve toplumun bilgisinden oluÅŸan bilgi daÄŸarcığının artırılması ve bunun yazılım dahil yeni süreç, sistem ve uygulamalar tasarlamak üzere kullanılması için sistematik bir temelde yürütülen yaratıcı çalışmaları,
• Ar-Ge personeli: Ar-Ge faaliyetlerinde doÄŸrudan görevli araÅŸtırmacı, yazılımcı ve teknisyenleri,
• Ar-Ge projesi: Amacı, kapsamı, genel ve teknik tanımı, süresi, bütçesi, özel ÅŸartları, diÄŸer kurum, kuruluÅŸ, gerçek ve tüzel kiÅŸilerce saÄŸlanacak aynî ve/veya nakdî destek tutarları, sonuçta doÄŸacak fikri mülkiyet haklarının paylaşım esasları tespit edilmiÅŸ ve Ar-Ge faaliyetlerinin her safhasını belirleyecek mahiyette ve bilimsel esaslar çerçevesinde gerçekleÅŸtirilen ve araÅŸtırmacı ve/veya yazılımcı personel tarafından yürütülen projeyi,
• Teknoloji geliÅŸtirme bölgesi: Yüksek/ileri teknoloji kullanan ya da yeni teknolojilere yönelik firmaların, belirli bir üniversite veya yüksek teknoloji enstitüsü ya da Ar-Ge merkez veya enstitüsünün imkânlarından yararlanarak teknoloji veya yazılım ürettikleri/geliÅŸtirdikleri, teknolojik bir buluÅŸu ticari bir ürün, yöntem veya hizmet haline dönüştürmek için faaliyet gösterdikleri ve bu yolla bölgenin kalkınmasına katkıda bulundukları, aynı üniversite, yüksek teknoloji enstitüsü ya da Ar-Ge merkez veya enstitüsü alanı içinde veya yakınında; akademik, ekonomik ve sosyal yapının bütünleÅŸtiÄŸi siteyi veya bu özelliklere sahip teknoparkı ya da teknokenti,
• Yazılım: Bir bilgisayar, iletiÅŸim cihazı veya bilgi teknolojilerine dayalı bir diÄŸer cihazın çalışmasını ve kendisine verilen verilerle ilgili gereken iÅŸlemleri yapmasını saÄŸlayan komutlar dizisinin veya programların ve bunların kod listesini, iÅŸletim ve kullanım kılavuzlarını da içeren belgelerin, belli bir sistematik içinde, tasarlama, geliÅŸtirme ÅŸeklindeki ürün ve hizmetlerin tümü ile bu ürün ya da mal ve hizmetlerin lisanslama, kiralama ve tüm hakları ile devretme gibi teslim ÅŸekillerinin tümünü

ifade eder.

Teknopark Kanunu'nun geçici 2. maddesinde de, "Bölgede faaliyet gösteren gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri" için kurumlar vergisi istisnası tanınmıştır.

Özellikle pandemi sonrası dönemde, yazılım firmaları başta olmak üzere bazı Teknopark firmalarının Teknoparklarda yer aldıkları ve kurumlar vergisi istisnasından yararlandıkları; ancak bu firmaların personellerinin Teknokente "hiç" gelmedikleri tespit edilmektedir. Bu durum, kanunun uygulama esasları açısından önemli bir sorunu ortaya çıkarmaktadır.

Teknokentlerdeki Ar-Ge ve destek personelinin tamamının Bölge dışında çalışması ve Bölgede çalışan personel bulunmaması durumunda, hiçbir personel stopaj teşviki kapsamında değerlendirilmemektedir. Bu husus, ilgili mevzuatta açıkça belirtilmiştir.

Örneğin; Michy Batshuayi A.Ş.'nin Teknokent şubesinde 50 Ar-Ge ve destek personeli çalışmakta olup, bu personelin tamamı Bölge dışında çalışmaktadır. Bu durumda, Bölge içinde çalışılan bir süre olmadığından 50 Ar-Ge ve destek personelinin ücreti stopaj teşvikine konu edilmeyecektir. Bu örnek, uygulamadaki temel prensipleri göstermesi açısından önemlidir.

Teknokente hiç gelmeyen firmalar bu şekilde stopaj teşviki uygulamasından yararlanamamakla birlikte, Ar-Ge faaliyetleri sonucu geliştirdikleri ürün/yazılım satışları için kurumlar vergisi istisnası uygulanıp uygulanamayacağı konusunda önemli tereddütler oluşmaktadır.

Bu konuyla ilgili Bakanlıklar tarafından henüz resmi bir açıklama yapılmamıştır. Bakanlıkların inceleme elemanları tarafından, her bir firma, ürün/yazılım ve durum bazında ayrı ayrı değerlendirme yapılacağı öngörülmektedir. 4691 sayılı Kanun ile Yönetmeliğindeki ifadeler çerçevesinde, Teknokente hiç gelmeyen firmaların Teknokentte fiilen faaliyet yürütmediklerinin ve dolayısıyla kurumlar vergisi istisnasından yararlanamayacaklarının ileri sürülmesi kuvvetle muhtemel görülmektedir.

Bu açıklamalar çerçevesinde; söz konusu tereddütlerin ortadan kaldırılması ve ileride yapılabilecek incelemelerde bu yönden eleştiri ihtimalini azaltmak amacıyla, Teknokent firma personellerinin sınırlı bir süre de olsa Teknokentlere fiziki olarak gelmeleri/bulunmaları büyük önem arz etmektedir. %75 oranındaki uzaktan çalışma kapsamında esnetilen çalışma şartlarının da dikkate alınarak yapılacak planlama ile olası kurumlar vergisi istisnasına ilişkin eleştirilerin önüne geçilebilecektir. İşletmeler bu konuda stratejik bir yaklaşım benimsemeli ve yasal gereklilikleri yerine getirmelidir.

Ayrıca Teknokente gelinmesi/fiziki bulunulması halinde, Bölge dışı çalışma uygulaması kapsamında stopaj teşviki yönünden de ciddi bir avantaj sağlanacaktır. Bu durum, firmaların hem kurumlar vergisi istisnasından hem de stopaj teşvikinden optimal düzeyde yararlanmalarını sağlayacaktır.

Özetle: Teknokente hiç gelmeyen ve bu kapsamda muafiyet listesi vermeyerek stopaj teşviki uygulamasından yararlanmayan firmalar için, Ar-Ge faaliyetleri sonucu ortaya çıkan ürün/yazılım satışlarına yönelik kurumlar vergisi istisnasının uygulanmasının mümkün olmayacağı değerlendirilmektedir. Kanun ve yönetmeliklerdeki "Bölgede faaliyet gösterme" şartının yerine getirilmemesi durumunda, söz konusu vergi avantajlarından yararlanılması risk teşkil etmektedir. Bu nedenle, firmaların hem kurumlar vergisi istisnasından hem de stopaj teşvikinden optimal düzeyde yararlanabilmeleri için, personellerinin belirli sürelerle de olsa Teknokent bölgesinde fiziken bulunmaları önem arz etmektedir.

Özetlersek;

•   Teknokent firmalarının kurumlar vergisi istisnasından yararlanabilmesi için münhasıran bölgedeki Ar-Ge, yazılım ve tasarım faaliyetlerinden elde ettikleri kazançlar kapsamında olması gerekmektedir.
•   Pandemi sonrası gelir vergisi stopaj teÅŸviki için personelin toplam çalışma süresinin %75'ine kadar bölge dışında çalışma imkanı tanınmıştır.
•   Teknokentlerde fiziken bulunma zorunluluÄŸu, stopaj teÅŸvikinden yararlanmada önemli bir unsur olarak yönetmelikte belirtilmiÅŸtir.

DeÄŸerli okuyucumuz,

Bu makalede detaylı olarak incelediğimiz gibi, Teknokent mevzuatında sağlanan vergisel teşvikler, Ar-Ge ve yazılım şirketleri için çok önemli avantajlar sunmaktadır. Ancak bu teşviklerden yararlanabilmek için bölgede fiziki olarak bulunma zorunluluğu kritik öneme sahiptir.

Özellikle kurumlar vergisi istisnasından yararlanabilmek için, faaliyetlerin münhasıran bölgede gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Bölge dışı çalışma esnekliği, ağırlıklı olarak personel stopaj teşvikleri için geçerli olup, kurumlar vergisi istisnası için aynı esneklik söz konusu değildir.

İfastürk olarak, Teknokent şirketlerine sadece vergi danışmanlığı değil, aynı zamanda kapsamlı Ar-Ge Muhasebe Hizmetleri de sunmaktayız. Uzman ekibimiz, Teknokent mevzuatındaki tüm inceliklere hâkim olup, şirketinizin hem yasal düzenlemelere uyumunu sağlamakta hem de mevcut teşviklerden maksimum düzeyde yararlanabilmeniz için stratejik çözümler üretmektedir.

Ar-Ge projelerinizin muhasebeleştirilmesi, teşvik hesaplamaları, Bakanlık denetimleri için raporlamalar ve vergi planlaması konularında profesyonel destek almak için bizimle iletişime geçebilirsiniz. İfastürk olarak, teknoloji şirketlerinizin finansal başarısı için yanınızdayız.

Daha detaylı bilgi ve danışmanlık hizmetlerimiz için hemen bizimle iletişime geçin: info@ifasturk.com veya 0 (212) 908 06 60