Serbest Ticaret Anlaşması (STA) Nedir? Kapsamlı Rehber [2025]
2025-05-18 22:04:32          Kategori: İŞ YÖNETİMİ

SERBEST TİCARET ANLAŞMASI (STA) NEDİR? KAPSAMLI REHBER.


Küresel ticaret dinamiklerinin hızla değiştiği günümüzde, işletmelerin yeni pazarlara erişimi artık sadece lojistik kapasiteye bağlı değildir. Yüksek gümrük vergileri, karmaşık dış ticaret prosedürleri ve ithalat kısıtlamaları, dijitalleşen ticaret ortamında bile büyümeyi yavaşlatan önemli engeller olarak karşımıza çıkmaktadır. Serbest ticaret anlaşmaları, bu sorunlara çözüm getirerek e-ticaret işletmelerine daha düşük maliyetlerle, daha hızlı ve sürdürülebilir şekilde uluslararası pazarlara açılma fırsatı sunar.

Bu makalemizde, serbest ticaret anlaşmalarının kapsamını, işleyişini ve e-ticaret işletmeleri açısından stratejik önemini detaylı bir şekilde inceleyeceğiz. Siz değerli okuyucularımıza faydalı olması dileğiyle, keyifli okumalar!

Serbest Ticaret Anlaşması Nedir?

Serbest Ticaret Anlaşması (STA), ülkeler arasındaki ekonomik engelleri kaldırarak mal ve hizmet akışını kolaylaştıran uluslararası bir düzenlemedir. Bu anlaşmalar sayesinde, taraf ülkeler karşılıklı mutabakat ile birbirlerine uyguladıkları gümrük vergilerini ve ticari engelleri azaltmakta veya tamamen kaldırmaktadır. Böylece ülkeler arasındaki mal ve hizmet ticareti daha verimli, hızlı ve düşük maliyetlerle gerçekleştirilebilmektedir.

Serbest Ticaret Kanunu ve Yasal Süreç

Serbest Ticaret Kanunu, ülkeler arasındaki ticari ilişkileri düzenleyen ve kolaylaştıran anlaşmaların yasal çerçevesini belirler. Türkiye'de serbest ticaret anlaşmalarının yürürlüğe girme süreci, Anayasa'nın 90. maddesi çerçevesinde şu aşamalardan geçer:

  • İlgili ülkeler arasında müzakere ve anlaşma metninin imzalanması
  • TBMM tarafından uygun bulma kanununun kabulü ve iç hukukta onaylanması
  • Cumhurbaşkanı onayı ve Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmesi

Anlaşma kapsamındaki gümrük vergisi muafiyetleri ve diğer ekonomik ayrıcalıklar, 474 sayılı Gümrük Kanunu çerçevesinde idari düzenlemelerle uygulamaya konulmaktadır. Bu süreç, uluslararası ticaretin şeffaf ve düzenli bir şekilde yürütülmesini sağlamaktadır.

Serbest Ticaret Anlaşmasının Önemi

Modern dönemin küresel ekonomisinde serbest ticaret anlaşmalarının önemi giderek artmaktadır. Ülkeler, rekabet güçlerini korumak ve geliştirmek için bu anlaşmaları stratejik bir araç olarak kullanmaktadır. İhracatçılar, bu sayede yeni pazarlara erişim fırsatı yakalamaktadır. Gümrük engellerinin kaldırılmasıyla yerli üreticiler, ürünlerini yabancı pazarlarda daha rekabetçi fiyatlarla satabilmekte ve bu durum ihracat hacminin ve ekonomik büyümenin artmasına katkı sağlamaktadır.

İthalat üzerindeki kısıtlamaların kalkması, tüketicilerin daha geniş bir ürün yelpazesine ve daha uygun fiyatlara erişmesini sağlamaktadır. Özellikle Türkiye gibi gelişmekte olan ekonomiler için, farklı ülkelerden kaliteli ve uygun maliyetli ham madde veya tüketim malları ithal edebilmek, hem sanayi üretimini hem de tüketici refahını artıran önemli bir faktördür.

Serbest ticaret anlaşmaları, uluslararası ticarette önemli bir rekabet avantajı sağlamaktadır. Günümüzde pek çok ülke, çeşitli ekonomik bloklar ve anlaşmalar aracılığıyla karşılıklı ticaret süreçlerini kolaylaştırmaktadır. Bir ülkenin geniş bir STA ağına sahip olması, o ülkedeki firmaların rakiplerine göre daha avantajlı bir konumda olmasını sağlar. Aksi durumda ihracatçılar, yüksek gümrük duvarlarıyla karşılaşarak pazar paylarını kaybetme riskiyle karşı karşıya kalabilmektedir.

Serbest ticaret anlaşmaları artık sadece gümrük tarifelerinin kaldırılmasıyla sınırlı değildir. Modern STA'lar; hizmet ticareti, yatırımların karşılıklı korunması, fikri mülkiyet hakları, kamu ihalelerine erişim ve teknik standartların uyumlaştırılması gibi kapsamlı konularda da düzenlemeler içermektedir.

İkili veya çok taraflı ticaret anlaşmalarının diplomatik ilişkileri güçlendirmesi, STA'ların politik ve stratejik önemini de ortaya koymaktadır. Güçlü ticari bağlar, ülkeler arasında daha sağlam siyasi ilişkilerin kurulmasına zemin hazırlamakta ve iş birliğini pekiştirmektedir. Yoğun ticari ilişkilere sahip ülkeler, sorunlarını diyalog yoluyla çözme ve istikrarlı ilişkiler geliştirme eğilimindedir. Bu durum, uzun vadede bölgesel ve küresel barışın sağlanmasına önemli katkılar sunmaktadır.

Serbest Ticaret Anlaşmasının E-Ticaret Yapanlar için Önemi

E-ticaretin dinamik yapısı, coğrafi sınırları büyük ölçüde ortadan kaldırmaktadır. Lojistik ve dijital altyapıya yatırım yapan firmalar, serbest ticaret anlaşmaları sayesinde farklı ülkelerdeki müşterilere kolaylıkla ulaşabilmekte ve ürün veya hizmetlerini etkili bir şekilde sunabilmektedir. Gümrük engellerinin kalkması ile birlikte, dijital platformlar küresel pazarda daha güçlü bir rekabet avantajı elde etmekte ve yenilikçi iş modellerinin geliştirilmesine zemin hazırlamaktadır.

Serbest Ticaret Anlaşmaları Neden Yapılır?

Ülkeler çeşitli nedenlerle serbest ticaret anlaşmaları imzalamaktadır. Bu anlaşmaların başlıca amaçları şunlardır:

  • Karşılıklı ekonomik fayda sağlamak temel hedeftir. Ticari engellerin kaldırılmasıyla ihracatçılar maliyetlerini düşürebilmekte ve yeni pazarlara daha kolay erişebilmektedir. Tüketiciler de ithal ürünleri daha uygun fiyatlarla satın alarak yaşam standartlarını yükseltebilmektedir.
  • Uluslararası rekabet gücünü korumak ve artırmak bir diğer önemli amaçtır. Dünya genelinde ülkeler, üreticilerine yeni pazarlar açmak için benzer anlaşmalar imzalamaktadır. Bu anlaşmalara dahil olmayan ülkelerin firmaları, rekabet güçlerini kaybetme riskiyle karşı karşıya kalmaktadır.
  • Diplomatik ve siyasi ilişkilerin güçlendirilmesi de önemli bir hedeftir. Ortak ekonomik çıkarlar etrafında yürütülen müzakereler, ülkeler arasındaki iş birliğini ve dostluğu pekiştirmektedir.

Bu avantajlar nedeniyle ülkeler, serbest ticaret anlaşmalarına büyük önem vermektedir. Anlaşma ağının dışında kalan ülkeler dezavantajlı duruma düşeceğinden, hükümetler bu tür anlaşmalara katılmaya özen göstermektedir.

Serbest ticaret anlaşmaları ikili veya çok taraflı olarak düzenlenebilmektedir. Bu anlaşmalar kapsamında ülkeler, özellikle sanayi ürünlerinde gümrük vergilerini ve ithalat kotalarını karşılıklı olarak azaltmakta veya tamamen kaldırmaktadır. Tarım ürünleri genellikle anlaşma kapsamına alınmakla birlikte, bazı sektörlerde kademeli serbestleşme veya özel istisna uygulamaları söz konusu olabilmektedir. Menşe kuralları ise anlaşmaların önemli bir bileşenidir. Bu kurallar sayesinde, üçüncü ülkelerin haksız yere anlaşma avantajlarından yararlanması önlenmektedir.

Serbest Ticaret Anlaşmasının Avantajları Nelerdir?

Serbest ticarete geçişle birlikte oluşan rekabet ortamı, ihracatçıları yeni pazar arayışlarına yönlendirmekte ve üretim ölçeğini büyütmektedir. Serbest ticaret anlaşmalarının taraflara sağladığı başlıca faydalar şunlardır:

  • İhracat Artışı ve Pazar Erişimi: STA'lar, ihracat/e-ihracat yapmak isteyen firmalara vergi muafiyeti ve düşük gümrük tarifeleri sağlayarak, yabancı pazarlarda rekabet güçlerini artırmaktadır.
  • Daha Uygun İthalat Fiyatları: İthalat tarifelerinin azaltılması, üreticilerin hammadde maliyetlerini düşürmekte ve nihai ürün fiyatlarını daha rekabetçi seviyelere çekmektedir. Bu avantaj, özellikle yüksek girdi maliyetlerine sahip sektörler için büyük önem taşımaktadır.
  • Tüketici Refahı: Artan ürün çeşitliliği ve rekabetçi fiyatlar, tüketicilerin satın alma gücünü artırmaktadır. Bu olumlu etki, TÜFE üzerinde de dengeleyici bir rol oynayarak enflasyonun kontrol altında tutulmasına katkı sağlamaktadır.
  • Yatırım ve İstihdam: Geniş pazarlara erişim imkanı, yerli ve yabancı yatırımcıların ilgisini çekerek ülkede yeni iş fırsatlarının oluşmasını sağlamaktadır. Artan üretim kapasitesi, istihdam olanaklarını genişletmekte ve ekonomik büyümeyi desteklemektedir.
  • Teknoloji ve Know-How Transferi: Uluslararası ticari iş birliği, şirketler arasındaki etkileşimi güçlendirerek ileri teknolojilerin ve modern yönetim yaklaşımlarının ülkeye kazandırılmasını hızlandırmaktadır.
  • Güçlü Diplomatik İlişkiler: Karşılıklı ticari bağların güçlenmesi, ülkeler arasındaki siyasi ve diplomatik ilişkilerin gelişmesine zemin hazırlamakta ve uzun vadeli stratejik ortaklıkların kurulmasını kolaylaştırmaktadır.

Serbest ticaret anlaşmaları, yukarıda belirtilen avantajlarıyla ülkelerin ekonomik performansını ve toplumsal refah düzeyini önemli ölçüde yükseltmektedir. Küresel pazarlarda rekabet gücünü artırmak isteyen ülkeler, bu anlaşmalara dahil olarak sunulan fırsatlardan en üst düzeyde yararlanmayı hedeflemektedir.

Serbest Ticaret Anlaşmasının Dezavantajları Nelerdir?

Serbest ticaret anlaşmaları, sağladığı avantajların yanında çeşitli dezavantajları da beraberinde getirmektedir. Ekonomik perspektiften değerlendirildiğinde, bu anlaşmaların yarattığı yoğun rekabet ortamı bazı yerel sektörlerin zorlanmasına ve devlet gelirlerinde azalmaya yol açabilmektedir. Bununla birlikte, ticaretin serbestleşmesi sonucunda artan ithalat eğilimi, dış ticaret dengesini olumsuz etkileme potansiyeli taşımaktadır. Serbest ticaret anlaşmalarının başlıca dezavantajları şunlardır:

  • Yoğun Rekabet Baskısı: Anlaşmalı ülkelerden gelen daha uygun fiyatlı veya daha kaliteli ürünler, yerli üreticilerin pazar payını ve rekabet gücünü olumsuz etkileyebilmektedir.
  • Dış Ticaret Dengesi Riski: İthalatın kolaylaşması ve artması, ihracat-ithalat dengesini bozabilmekte ve ülkenin dış ticaret açığını büyütme riski taşımaktadır.
  • Kamu Gelirlerinde Düşüş: Gümrük vergilerinin azaltılması veya kaldırılması, özellikle gelişmekte olan ülkelerin önemli bir gelir kaynağının azalmasına neden olabilmektedir.
  • Stratejik Sektörlerin Korunması Sorunu: Tarım, hayvancılık ve bazı yerel sanayi kolları gibi stratejik öneme sahip sektörler, uluslararası rekabete hazır olmadıklarında ciddi zorluklarla karşılaşabilmektedir.
  • Bürokratik Yükler ve Menşe Kuralları: İşletmeler, STA avantajlarından yararlanabilmek için menşe belgesi ve diğer resmi evrakları temin etmek zorunda kalmakta, bu da ek maliyetler ve zaman kaybı yaratmaktadır.

Bu dezavantajlar, serbest ticaret anlaşmalarının dikkatli bir şekilde müzakere edilmesi ve uygulanması gerektiğini göstermektedir. Bu nedenle ülkeler, anlaşma imzalarken kendi hassas sektörlerini koruyacak özel hükümler eklemekte ve sürdürülebilir bir ticaret dengesi için gerekli önlemleri almaktadır. Ayrıca, geçiş dönemleri ve koruma mekanizmaları gibi araçlarla olası olumsuz etkileri en aza indirmeye çalışmaktadırlar.

Türkiye’nin Taraf Olduğu Başlıca Serbest Ticaret Anlaşmaları

Türkiye, uluslararası ticaret stratejisi doğrultusunda çok sayıda ülke ve bölgesel organizasyon ile serbest ticaret anlaşmaları imzalamaktadır. Bu stratejik anlaşmalar sayesinde Türk ihracatçılar, Avrupa'dan Asya'ya, Afrika'dan Amerika'ya uzanan geniş bir coğrafyada rekabetçi fiyatlarla ticaret yapma imkanına kavuşmaktadır. Bu durum, yalnızca ihracatı artırmakla kalmayıp, aynı zamanda Türkiye'nin dış ticaret dengesini olumlu yönde etkilemekte ve ticaretin coğrafi çeşitliliğini artırarak olası ekonomik riskleri minimize etmektedir.

  •  Gümrük Birliği Anlaşması

  • Gümrük Birliği Anlaşması, Türkiye ile Avrupa Birliği (AB) arasında 1995 yılında imzalanmış ve 1996 yılında yürürlüğe girmiştir. Her ne kadar klasik bir serbest ticaret anlaşması niteliği taşımasa da, bu anlaşma sanayi ürünlerinde gümrüklerin kaldırılmasını öngörmekte ve dış ticaret politikasının AB ile uyumlu hale getirilmesini zorunlu kılmaktadır. Bu kapsamlı anlaşma sayesinde Türkiye menşeli ürünler AB pazarına, AB menşeli ürünler de Türkiye pazarına gümrüksüz olarak giriş yapabilmektedir. Özellikle tekstil, otomotiv ve beyaz eşya gibi sektörler, Gümrük Birliği'nin sağladığı avantajlar sayesinde ihracat performanslarını önemli ölçüde artırmış ve uluslararası rekabet güçlerini geliştirmiştir.

  •  Avrupa Serbest Ticaret Birliği (EFTA)

  • Avrupa Serbest Ticaret Birliği (EFTA), İsviçre, Norveç, İzlanda ve Lihtenştayn'dan oluşan önemli bir ekonomik birliktir. Türkiye'nin EFTA ülkeleriyle olan ticari ilişkileri, 1991 yılında imzalanan serbest ticaret anlaşmasıyla resmiyet kazanmıştır. Bu anlaşma çerçevesinde, sanayi ürünlerinde gümrük vergileri tamamen kaldırılmış, işlenmiş tarım ürünlerinde önemli tarife indirimleri sağlanmış ve balıkçılık ile su ürünleri ticareti özel düzenlemelere tabi tutulmuştur. Anlaşmanın kapsamı, 2018 yılında yapılan kapsamlı revizyonla genişletilmiş; hizmet ticareti, fikri mülkiyet hakları, kamu alımları ve sürdürülebilir kalkınma gibi modern ticaretin temel unsurları anlaşmaya dahil edilmiştir. Bu güncelleme, Türkiye ile EFTA ülkeleri arasındaki ticari ve ekonomik iş birliğini daha da derinleştirmiştir.

  •  Türkiye – İngiltere Serbest Ticaret Anlaşması

  • Brexit sonrası Türkiye ile Birleşik Krallık arasındaki ticari ilişkiler, 29 Aralık 2020'de imzalanan serbest ticaret anlaşmasıyla yeni bir boyut kazanmıştır. 20 Nisan 2021'de yürürlüğe giren bu anlaşma kapsamında, taraflar arasındaki gümrük vergileri kaldırılmış ve tarım ürünlerinin önemli bir kısmı vergi muafiyeti kapsamına alınmıştır. Anlaşmanın en önemli özelliklerinden biri, önceki gümrük birliği uygulamasından farklı olarak menşe esaslı bir ticaret sistemini benimsemesi ve ürünlerin serbest dolaşımı yerine menşe beyanını zorunlu kılmasıdır.

  •  Gelişmekte Olan 8 Ülke (D-8) Tercihli Ticaret Anlaşması

  • Türkiye, İran, Pakistan, Bangladeş, Malezya, Mısır, Nijerya ve Endonezya'dan oluşan Gelişmekte Olan 8 Ülke (D-8) örgütü, 1997 yılında üye ülkeler arasındaki ekonomik iş birliğini güçlendirmek amacıyla kurulmuştur. Üye ülkeler arasındaki ticaret hacmini artırmak ve ekonomik ilişkileri geliştirmek için 2006 yılında D-8 Tercihli Ticaret Anlaşması imzalanmıştır. Ancak, anlaşma yeterli sayıda ülkenin onay sürecini tamamlayamaması sebebiyle 1 Temmuz 2016 tarihine kadar yürürlüğe girememiştir.

    Bu kapsamlı anlaşma, özellikle sanayi ve tarım ürünlerinde gümrük vergilerinin kademeli olarak düşürülmesini ve ticari engellerin azaltılmasını hedeflemektedir. Bununla birlikte, Bangladeş ve Mısır'ın menşe kuralları konusundaki çekinceleri nedeniyle bu iki ülke henüz anlaşmayı onaylamamıştır. Bu durum, D-8 ülkeleri arasındaki ticaret potansiyelinin tam anlamıyla değerlendirilmesini engellemektedir.

  •  Ekonomik İş Birliği Örgütü (ECO) Tercihli Ticaret Anlaşması

  • Ekonomik İş Birliği Teşkilatı (EİT), Orta Asya ve Orta Doğu'nun önemli bölgesel iş birliği örgütlerinden biridir. Teşkilata Türkiye, İran, Pakistan, Afganistan, Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan, Türkmenistan ve Özbekistan üye olarak katılmaktadır. Bölgesel ticaretin geliştirilmesi amacıyla, üye ülkeler arasında EİT Ticaret Anlaşması (ECOTA) 17 Temmuz 2003 tarihinde Pakistan'ın başkenti İslamabad'da imzaya açılmıştır. Bu önemli anlaşmaya Türkiye, İran, Pakistan, Afganistan ve Tacikistan taraf olmuştur.

    ECOTA'nın temel hedefi, üye ülkeler arasındaki ticaret engellerinin azaltılması ve gümrük tarifelerinin kademeli olarak düşürülmesidir. Bu sayede bölge içi ticaretin artırılması ve ekonomik entegrasyonun güçlendirilmesi amaçlanmaktadır. Ancak, bazı üye ülkelerin iç onay süreçlerini henüz tamamlamamış olması nedeniyle anlaşma fiili olarak yürürlüğe girememiştir. Buna rağmen Türkiye ve diğer taraf ülkeler, ikili ve çok taraflı görüşmeler yoluyla ticari iş birliğini geliştirmeye yönelik çalışmalarını sürdürmekte ve alternatif iş birliği mekanizmaları üzerinde durulmaktadır.

Türkiye Hangi Ülkeler ile Serbest Ticaret Anlaşması İmzalamıştır?

Türkiye'nin imzaladığı serbest ticaret anlaşmaları, ihracatı çeşitlendirmenin yanı sıra küresel ölçekteki ekonomik dalgalanmalara karşı koruyucu bir rol üstlenmektedir. Farklı bölgelerle ve çeşitli sektörlerle kurulan güçlü ticari bağlar, ülkenin ekonomik kalkınma hedeflerini desteklemekte ve dış ticarette sürdürülebilir bir büyüme sağlamaktadır. Türkiye'nin serbest ticaret anlaşması imzaladığı ülkeler aşağıda listelenmiştir:

  • Arnavutluk
  • Birleşik Arap Emirlikleri
  • Birleşik Krallık (İngiltere)
  • Bosna Hersek
  • EFTA (İsviçre, Norveç, İzlanda ve Lihtenştayn)
  • Faroe Adaları
  • Fas Krallığı
  • Filistin
  • Güney Kore (Kore Cumhuriyeti)
  • Gürcistan
  • İsrail
  • Karadağ
  • Kosova
  • Kuzey Makedonya
  • Malezya
  • Mısır Arap Cumhuriyeti
  • Moldova
  • Morityus
  • Sırbistan
  • Singapur
  • Şili
  • Tunus
  • Venezuela

Bunların yanı sıra, Ukrayna, Katar, Lübnan ve Sudan ile de serbest ticaret anlaşmaları imzalanmıştır. Ancak bu anlaşmalar, ilgili ülkelerdeki iç onay süreçleri tamamlanmadığından henüz yürürlüğe girmemiştir. Türkiye, mevcut STA (Serbest Ticaret Anlaşması) ağını genişletmek amacıyla diğer ülkelerle de aktif müzakereler yürütmekte ve küresel ticari entegrasyonunu güçlendirmeye devam etmektedir.


Özetlersek;

  •   Serbest Ticaret Anlaşması (STA), ülkeler arasındaki ekonomik engelleri kaldırarak mal ve hizmet akışını kolaylaştıran uluslararası bir düzenlemedir.
  •   STA'lar, e-ticaret işletmelerine daha düşük maliyetlerle uluslararası pazarlara açılma fırsatı sunmaktadır.
  •   Modern STA'lar; hizmet ticareti, yatırımların korunması, fikri mülkiyet hakları ve teknik standartların uyumlaştırılması gibi kapsamlı düzenlemeler içermektedir.



  Şirket Kurulumunda Güvenilir Çözüm Ortağınız: Ifastük

Serbest ticaret anlaşmalarını ve uluslararası ticareti detaylıca incelediğimiz bu yazının sonunda, sizlere değerli bir tavsiyede bulunmak istiyoruz. Şirket kurma aşamasında olan girişimciler için Ifastük, güvenilir ve profesyonel bir çözüm ortağı olarak öne çıkıyor.

Ifastük ile yapabilecekleriniz:

  • ✔️ Hızlı ve güvenilir şirket kuruluş işlemleri
  • ✔️ Online muhasebe ve mali müşavirlik hizmetleri
  • ✔️ Dış ticaret danışmanlığı ve gümrük işlemleri desteği
  • ✔️ Şirket türü seçimi konusunda uzman danışmanlık
  • ✔️ Mali müşavirlik hizmetleri

Şirketinizi kurarken profesyonel destek almak, hem zamandan tasarruf etmenizi sağlar hem de olası hataların önüne geçer. Ifastük'ün uzman ekibi, şirket kurulum sürecinizde yanınızda olarak tüm bürokratik işlemleri sizin için kolaylaştırır.

Siz de uluslararası ticarette yer almak ve küresel pazarlarda rekabet etmek istiyorsanız, Ifastük ile şirket kurulum yolculuğunuza güvenle başlayabilirsiniz.

Detaylı bilgi ve danışmanlık için bize ulaşın!

Serbest Ticaret Anlaşması ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular

Ticaretin serbestleştirilmesi, ülkeler arasındaki ithalat ve ihracat kısıtlamalarının hafifletilmesi veya tamamen kaldırılması sürecini ifade eder. Bu kapsamda, uluslararası ticarette önemli engeller oluşturan gümrük vergileri, kotalar ve tarife dışı engeller kademeli olarak azaltılır veya ortadan kaldırılır. Temel hedef, mal ve hizmetlerin ülkeler arasında daha kolay ve serbest bir şekilde dolaşımını sağlamaktır. Bu serbestleşme süreci, genellikle serbest ticaret anlaşmaları veya gümrük birlikleri gibi uluslararası ticari mutabakatlar aracılığıyla hayata geçirilmektedir.

Serbest Ticaret Anlaşması (STA), taraf ülkeler arasındaki gümrük vergilerinin kaldırılmasını veya azaltılmasını sağlayan uluslararası bir anlaşmadır. Bu anlaşma kapsamında, her ülke üçüncü taraflarla olan ticaretinde kendi gümrük politikalarını belirleme özgürlüğünü korur.

Gümrük Birliği ise daha kapsamlı bir yapıya sahiptir. Bu birlik, sadece üye ülkeler arasındaki gümrük vergilerini kaldırmakla kalmaz, aynı zamanda üçüncü ülkelere karşı ortak bir dış ticaret politikası ve ortak gümrük tarifesi uygulanmasını zorunlu kılar. Bunun sonucu olarak, Gümrük Birliği'ne üye ülkeler bağımsız olarak serbest ticaret anlaşmaları yapamaz ve kendi dış ticaret politikalarını belirleyemezler.

Bir ürünün hangi serbest ticaret anlaşması kapsamında değerlendirileceğini belirlemek için öncelikle GTİP (Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonu) kodunun tespit edilmesi gerekmektedir. Bu kod belirlendikten sonra, Ticaret Bakanlığı'nın veya ilgili resmi kurumların yayımladığı serbest ticaret anlaşması metinleri ve ekleri incelenerek ürünün anlaşma kapsamına girip girmediği kontrol edilmelidir. İşletmeler bu süreçte, özellikle menşe kuralları ve tarife çizelgeleri konularında profesyonel destek almak için gümrük müşavirlerine veya uzman danışmanlık firmalarına başvurabilirler. Bu uzmanlar, sürecin doğru ve eksiksiz yürütülmesini sağlayarak olası hataların önüne geçilmesine yardımcı olurlar.

Serbest ticaret anlaşmalarının tüketici fiyatları üzerindeki etkisi, çoğunlukla olumlu yönde olmaktadır. Gümrük vergilerinin kaldırılması sonucunda ithal ürünlerin perakende fiyatları düşmekte, bu da Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) üzerinde aşağı yönlü bir etki oluşturmaktadır.

Bu durum iki önemli avantaj sağlamaktadır: Birincisi, tüketiciler daha geniş bir ürün yelpazesine daha uygun fiyatlarla erişebilmekte ve böylece alım güçlerini artırabilmektedir. İkincisi ise, iç pazarda oluşan sağlıklı rekabet ortamı, yerli üreticileri hem maliyetlerini optimize etmeye hem de ürün ve hizmet kalitelerini yükseltmeye teşvik etmektedir. Bu gelişmeler, tüketici refahını artıran sürdürülebilir bir piyasa yapısının oluşmasına katkı sağlamaktadır.

Her serbest ticaret anlaşması, kendine özgü tarife indirim çizelgeleri ve menşe kurallarına sahiptir. Bu nedenle, vergiden muaf tutulan ürün veya hizmetlerin kapsamı anlaşmadan anlaşmaya farklılık göstermektedir. STA'lardan en çok faydalanan kategoriler arasında sanayi ve tarım ürünleri başı çekmektedir. Her anlaşma metninde bulunan detaylı tarife tabloları, ürünlere uygulanacak vergi indirimlerinin oranlarını açıkça belirtmektedir. Hizmet ticareti konusunda ise anlaşmalar arasında farklı yaklaşımlar görülmektedir - bazı anlaşmalarda kapsamlı düzenlemeler yer alırken, diğerlerinde daha sınırlı hükümler bulunmaktadır.

Mesut Şenel'e ait görsel
Mesut ŞENEL | Ifastürk CEO

Serbest Muhasebeci Mali Müşavir

Abone Ol

2025-05-18 22:04:32          Category: BUSINESS MANAGEMENT

WHAT IS A FREE TRADE AGREEMENT (FTA)? COMPREHENSIVE GUIDE [2025]


In today's rapidly changing global trade dynamics, businesses' access to new markets is no longer solely dependent on logistics capacity. High customs duties, complex foreign trade procedures and import restrictions are significant obstacles that slow down growth even in a digitalized trade environment. Free trade agreements provide solutions to these problems, offering e-commerce businesses the opportunity to open up to international markets at lower costs, faster and more sustainably.

In this article, we will examine the scope, operation and strategic importance of free trade agreements for e-commerce businesses in detail. We hope it will be useful to you, our valued readers, and enjoy reading!

What is a Free Trade Agreement?

A Free Trade Agreement (FTA) is an international regulation that facilitates the flow of goods and services by removing economic barriers between countries. Thanks to these agreements, the parties reduce or completely eliminate the customs duties and trade barriers they apply to each other by mutual agreement. In this way, trade in goods and services between countries can be carried out more efficiently, quickly and at lower costs.

Free Trade Law and Legal Process

The Free Trade Law determines the legal framework of agreements that regulate and facilitate commercial relations between countries. The process of entering into force of free trade agreements in Türkiye goes through the following stages within the framework of Article 90 of the Constitution:

  • Negotiation between the relevant countries and signing of the agreement text
  • Acceptance of the approval law by the Turkish Grand National Assembly and its approval in domestic law
  • Presidential approval and entry into force by publication in the Official Gazette

Customs duty exemptions and other economic privileges within the scope of the agreement are implemented through administrative regulations within the framework of Customs Law No. 474. This process ensures that international trade is conducted in a transparent and orderly manner.

The Importance of Free Trade Agreements

The importance of free trade agreements is increasing in the global economy of the modern era. Countries use these agreements as a strategic tool to maintain and improve their competitiveness. Exporters thus have the opportunity to access new markets. With the removal of customs barriers, domestic producers can sell their products at more competitive prices in foreign markets, which contributes to an increase in export volume and economic growth.

The removal of restrictions on imports provides consumers with access to a wider range of products and more affordable prices. Especially for developing economies like Turkey, being able to import quality and affordable raw materials or consumer goods from different countries is an important factor that increases both industrial production and consumer welfare.

Free trade agreements provide a significant competitive advantage in international trade. Today, many countries facilitate mutual trade processes through various economic blocs and agreements. A country having a wide FTA network puts the companies in that country in a more advantageous position compared to their competitors. Otherwise, exporters may face the risk of losing market share by facing high customs barriers.

Free trade agreements are no longer limited to the removal of customs tariffs. Modern FTAs ​​also include regulations on comprehensive issues such as trade in services, mutual protection of investments, intellectual property rights, access to public procurement and harmonization of technical standards.

The strengthening of diplomatic relations by bilateral or multilateral trade agreements also reveals the political and strategic importance of FTAs. Strong trade ties pave the way for stronger political relations between countries and reinforce cooperation. Countries with intense trade relations tend to solve their problems through dialogue and develop stable relations. This situation makes significant contributions to ensuring regional and global peace in the long term.

The Importance of Free Trade Agreements for E-Traders

The dynamic structure of e-commerce largely eliminates geographical boundaries. Companies that invest in logistics and digital infrastructure can easily reach customers in different countries and effectively offer their products or services thanks to free trade agreements. With the removal of customs barriers, digital platforms gain a stronger competitive advantage in the global market and pave the way for the development of innovative business models.

Why Are Free Trade Agreements Made?

Countries sign free trade agreements for various reasons. The main purposes of these agreements are as follows:

  • The main goal is to provide mutual economic benefits. By removing trade barriers, exporters can reduce their costs and access new markets more easily. Consumers can also increase their living standards by purchasing imported products at more affordable prices.
  • Preserving and increasing international competitiveness is another important goal. Countries around the world sign similar agreements to open new markets for their producers. Companies from countries that are not included in these agreements face the risk of losing their competitiveness.
  • Strengthening diplomatic and political relations is also an important goal. Negotiations conducted around common economic interests reinforce cooperation and friendship between countries.

Due to these advantages, countries attach great importance to free trade agreements. Since countries outside the agreement network will be at a disadvantage, governments are careful to participate in such agreements.

Free trade agreements can be arranged bilaterally or multilaterally. Within the scope of these agreements, countries mutually reduce or completely eliminate customs duties and import quotas, especially for industrial products. While agricultural products are generally included in the agreement, gradual liberalization or special exception applications may be applied in some sectors. Rules of origin are an important component of the agreements. Thanks to these rules, third countries are prevented from unfairly benefiting from the agreement advantages.

What are the Advantages of a Free Trade Agreement?

The competitive environment that emerges with the transition to free trade directs exporters to seek new markets and increases the scale of production. The main benefits of free trade agreements to the parties are as follows:

  • Export Increase and Market Access: FTAs ​​increase the competitiveness of companies in foreign markets by providing tax exemptions and low customs tariffs to companies that want to export/e-export.
  • More Affordable Import Prices: Reducing import tariffs reduces raw material costs for manufacturers and increases final product prices to more competitive levels. This advantage is of great importance especially for sectors with high input costs.
  • Consumer Welfare: Increasing product variety and competitive prices increase consumers' purchasing power. This positive effect also plays a balancing role on the CPI, contributing to keeping inflation under control.
  • Investment and Employment: Access to wide markets attracts the attention of domestic and foreign investors, creating new business opportunities in the country. Increasing production capacity expands employment opportunities and supports economic growth.
  • Technology and Know-How Transfer: International commercial cooperation strengthens the interaction between companies and accelerates the introduction of advanced technologies and modern management approaches to the country.
  • Strong Diplomatic Relations: Strengthening mutual commercial ties paves the way for the development of political and diplomatic relations between countries and facilitates the establishment of long-term strategic partnerships.

Free trade agreements significantly increase the economic performance and social welfare of countries with the advantages mentioned above. Countries that want to increase their competitiveness in global markets aim to benefit from the opportunities offered by these agreements at the highest level.

What are the Disadvantages of Free Trade Agreements?

Free trade agreements bring various disadvantages along with the advantages they provide. When evaluated from an economic perspective, the intense competitive environment created by these agreements can cause difficulties for some local sectors and decrease state revenues. However, the increasing import tendency as a result of trade liberalization has the potential to negatively affect the foreign trade balance. The main disadvantages of free trade agreements are as follows:

  • Intense Competition Pressure: More affordable or higher quality products coming from contracted countries may negatively affect the market share and competitiveness of domestic producers.
  • Foreign Trade Balance Risk: Easier and increased imports may disrupt the export-import balance and carry the risk of increasing the country's foreign trade deficit.
  • Decrease in Public Revenues: Reducing or removing customs duties may cause a decrease in an important source of income, especially for developing countries.
  • Protection of Strategic Sectors: Strategically important sectors such as agriculture, animal husbandry and some local industries may face serious difficulties when they are not ready for international competition.
  • Bureaucratic Burdens and Rules of Origin: In order to benefit from FTA advantages, businesses are forced to obtain certificates of origin and other official documents, which results in additional costs and loss of time. is creating.

These disadvantages indicate that free trade agreements should be negotiated and implemented carefully. For this reason, countries add special provisions to protect their own sensitive sectors when signing agreements and take the necessary measures for a sustainable trade balance. They also try to minimize possible negative effects with tools such as transition periods and protection mechanisms.

Major Free Trade Agreements to Which Turkey is a Party

Turkey signs free trade agreements with many countries and regional organizations in line with its international trade strategy. Thanks to these strategic agreements, Turkish exporters have the opportunity to trade at competitive prices in a wide geography extending from Europe to Asia, from Africa to America. This situation not only increases exports, but also positively affects Türkiye's foreign trade balance and minimizes possible economic risks by increasing the geographical diversity of trade.

  •  Customs Union Agreement

  • The Customs Union Agreement was signed between Turkey and the European Union (EU) in 1995 and entered into force in 1996. Although it is not a classic free trade agreement, this agreement foresees the removal of customs duties on industrial products and requires foreign trade policy to be aligned with the EU. Thanks to this comprehensive agreement, products originating in Turkey can enter the EU market and products originating in the EU can enter the Turkish market duty-free. Sectors such as textiles, automotive and white goods in particular have significantly increased their export performance and improved their international competitiveness thanks to the advantages provided by the Customs Union.

  •  European Free Trade Association (EFTA)

  • The European Free Trade Association (EFTA) is an important economic union consisting of Switzerland, Norway, Iceland and Liechtenstein. Türkiye's trade relations with the EFTA countries were formalized with the free trade agreement signed in 1991. Within the scope of this agreement, customs duties on industrial products were completely abolished, significant tariff reductions were provided for processed agricultural products and fishery and aquaculture trade was subject to special regulations. The scope of the agreement was expanded with a comprehensive revision made in 2018; the basic elements of modern trade such as trade in services, intellectual property rights, public procurement and sustainable development were included in the agreement. This update further deepened the commercial and economic cooperation between Türkiye and the EFTA countries.

  •  Türkiye – UK Free Trade Agreement

  • After Brexit, trade relations between Turkey and the United Kingdom have gained a new dimension with the free trade agreement signed on December 29, 2020. Within the scope of this agreement, which entered into force on April 20, 2021, customs duties between the parties were abolished and a significant portion of agricultural products were included in the scope of tax exemption. One of the most important features of the agreement is that, unlike the previous customs union practice, it adopts an origin-based trade system and requires the declaration of origin instead of the free movement of products.

  •  Developing 8 Countries (D-8) Preferential Trade Agreement

  • The Developing Eight Countries (D-8) organization, consisting of Turkey, Iran, Pakistan, Bangladesh, Malaysia, Egypt, Nigeria and Indonesia, was established in 1997 to strengthen economic cooperation among its member countries. The D-8 Preferential Trade Agreement was signed in 2006 to increase trade volume and develop economic relations between member countries. However, the agreement could not enter into force until July 1, 2016 due to the inability of a sufficient number of countries to complete the ratification process.

    This comprehensive agreement aims to gradually reduce customs duties and reduce trade barriers, especially in industrial and agricultural products. However, Bangladesh and Egypt have not yet ratified the agreement due to their reservations regarding the rules of origin. This situation prevents the full utilization of the trade potential between the D-8 countries.

  •  Economic Cooperation Organisation (ECO) Preferential Trade Agreement

  • The Economic Cooperation Organization (ECOTA) is one of the important regional cooperation organizations of Central Asia and the Middle East. The organization includes Turkey, Iran, Pakistan, Afghanistan, Azerbaijan, Kazakhstan, Kyrgyzstan, Tajikistan, Turkmenistan and Uzbekistan as members. In order to develop regional trade, the ECO Trade Agreement (ECOTA) was opened for signature among the member countries July 17, 2003 in Islamabad, the capital of Pakistan. Turkey, Iran, Pakistan, Afghanistan and Tajikistan are parties to this important agreement.

    The main goal of ECOTA is to reduce trade barriers and gradually reduce customs tariffs between member countries. In this way, it is aimed to increase intra-regional trade and strengthen economic integration. However, the agreement has not entered into force because some member countries have not yet completed their internal approval processes. Despite this, Türkiye and other party countries continue their efforts to develop commercial cooperation through bilateral and multilateral talks and alternative cooperation mechanisms are being considered.

Which Countries Has Turkey Signed Free Trade Agreements With?

The free trade agreements signed by Türkiye, in addition to diversifying exports, play a protective role against global economic fluctuations. Strong commercial ties established with different regions and various sectors support the country's economic development goals and ensure sustainable growth in foreign trade. The countries with which Türkiye has signed free trade agreements are listed below:

  • Albania
  • United Arab Emirates
  • United Kingdom (UK)
  • Bosnia and Herzegovina
  • EFTA (Switzerland, Norway, Iceland and Liechtenstein)
  • Faroe Islands
  • Kingdom of Morocco
  • Palestine
  • South Korea (Republic of Korea)
  • Georgia
  • Israel
  • Montenegro
  • Kosovo
  • North Macedonia
  • Malaysia
  • Arab Republic of Egypt
  • Moldova
  • Mauritius
  • Serbia
  • Singapore
  • Chile
  • Tunisia
  • Venezuela

In addition, free trade agreements have been signed with Ukraine, Qatar, Lebanon and Sudan. However, these agreements have not yet entered into force as the domestic approval processes in the relevant countries have not been completed. Turkey is actively negotiating with other countries to expand its existing FTA (Free Trade Agreement) network and continues to strengthen its global trade integration.


To summarize;

  •   A Free Trade Agreement (FTA) is an international arrangement that facilitates the flow of goods and services by removing economic barriers between countries.
  •   FTAs offer e-commerce businesses the opportunity to expand into international markets at lower costs.
  •   Modern FTAs ​​include comprehensive regulations on trade in services, investment protection, intellectual property rights and harmonization of technical standards.



  Your Reliable Solution Partner in Company Establishment: Ifasturk

At the end of this article, where we examine free trade agreements and international trade in detail, we would like to give you a valuable piece of advice. Ifasturk stands out as a reliable and professional solution partner for entrepreneurs who are in the process of establishing a company.

What you can do with Ifaturk:

  • ✔️ Fast and reliable company establishment procedures
  • ✔️ Online accounting and financial consultancy services
  • ✔️ Foreign trade consultancy and customs transactions support
  • ✔️ Expert consultancy on company type selection
  • ✔️ Financial consultancy services

Getting professional support while establishing your company will both save you time and prevent potential errors. İfastürk's expert team will be with you during your company establishment process, facilitating all bureaucratic procedures for you.

If you want to take part in international trade and compete in global markets, you can safely start your company establishment journey with İfastürk.

Contact us for detailed information and consultancy!


Mesut Şenel'e ait görsel
Mesut SENEL | Ifasturk CEO

Certified Public Accountant

Yorumlar

  1. Michael Chen
    2025-06-26 23:07:54
  2. Elif Demir
    2025-05-29 19:10:49
  3. Yıldırım ERKAL
    2025-05-26 21:37:57
  4. Ayşe Öztürk
    2025-05-24 08:56:44




Paylaş