YABANCILARIN ÇALIŞMA İZNİ VE SOSYAL GÜVENLİK YÜKÜMLÜLÜKLERİ
Ülkemizde yabancı uyruklu kişilerin çalışmaya başlamadan önce mutlaka çalışma izni veya çalışma izni muafiyeti alması gerekmektedir. Çalışma izni, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca verilen ve belirli bir süre boyunca yabancı uyruklu kişiye Türkiye'deki ikamet ve çalışma hakkını tanıyan resmî bir belgedir.
6735 sayılı Uluslararası İşgücü Kanunu uyarınca verilen çalışma izni veya çalışma izni muafiyeti, yabancı uyruklu kişinin Türkiye'de ikamet etme hakkını da beraberinde getirmektedir. Bu durum, aynı zamanda, çalışma izninin ikamet izni yerine geçtiği anlamına gelir.
Ancak, mülteciler veya ikincil koruma statüsünde olan kişiler dışında, herhangi bir nedenle ikamet iznine sahip olmak yabancı uyruklu bir kişiye otomatik olarak çalışma hakkı tanımamaktadır. Başka bir deyişle, yabancı uyruklu bir kişinin Türkiye'de çalışabilmesi için mutlaka çalışma izni veya çalışma izni muafiyeti alması gerekmektedir.
Önemli Noktalar
- Yabancı uyruklu kişilerin Türkiye'de çalışabilmeleri için mutlaka çalışma izni veya çalışma izni muafiyeti alması gerekmektedir.
- Çalışma izni veya çalışma izni muafiyeti olmadan çalışan yabancılar ve işverenler üzerinde ciddi yaptırımlar bulunmaktadır.
- Çalışma izni muafiyeti, belirli bir süre boyunca yabancı vatandaşlara Türkiye'deki çalışma ve ikamet hakkını tanır.
- Çalışma izni muafiyeti kapsamında olan yabancıların sosyal güvenlik yükümlülükleri hakkında, Türk vatandaşları ile yabancı uyruklu kişiler arasında herhangi bir farklılık bulunmamaktadır.
Çalışma izin türleri
Çalışma izinlerinin çeşitleri ve bunlarla ilgili detaylı açıklamalar, her türün ne anlama geldiğini ve hangi durumda kullanılması gerektiğini belirtir şekilde aşağıdaki tabloda özetlenmiştir.
İzin Türü |
Açıklama |
---|---|
Süreli/Bağımlı Çalışma İzni | Çalışma izni, bir iş veya hizmet sözleşmesinin süresini aşmamak üzere düzenlenen bir belgedir. Bu belge, bir bireyin - gerçek veya tüzel kişi olması fark etmeksizin - belirli bir işyerinde veya bu işyerinin aynı işkolundaki diğer işyerlerinde belirli bir işi yapabilmesi için gereklidir. İzni alacak kişi, bir işverenin gözetim ve yönetimine bağlı olarak çalışmalıdır. Bu izin, ilk başvuruda en çok bir yıl süreyle geçerli olup, ilgili kişinin veya kuruluşun kamu ya da özel bir kurum veya kuruluşa ait olan işyerinde çalışmasına olanak sağlar. |
Süresiz Çalışma İzni | Süresiz çalışma izni, bir işverene bağlı olmadan yabancı adına düzenlenen bir belgedir ve bu belge yabancıya Türkiye'de süresiz olarak çalışma ve ikamet etme hakkı verir. Bu, yabancının Türkiye'de sürekli olarak yaşamasını ve çalışmasını sağlar, böylece Türkiye ekonomisine katkıda bulunabilir ve aynı zamanda Türkiye'deki yaşam standartlarının tadını çıkarabilir. Bu tür bir izin, Türkiye'de uzun dönem ikamet izni veya en az sekiz yıl yasal çalışma izni olan yabancılar tarafından başvurulabilir. Bu, başvuranın Türkiye'deki yasal ve düzenleyici gereklilikleri tamamen anladığını ve uyduğunu gösterir. |
Bağımsız Çalışma İzni | Bir işverene bağlı olmaksızın yabancı adına düzenlenen ve yabancıya Türkiye’de kendi ad ve hesabına çalışma hakkı veren çalışma izni, bu kişinin Türkiye'deki iş piyasasında bir işverenin gözetimi ve denetimi olmaksızın kendi işini kurmasını ve yürütmesini sağlar. Bu, bireyin kendi işini yapılandırma, yönetme ve kontrol etme özgürlüğüne sahip olduğu anlamına gelir. Aynı zamanda, bu tür bir çalışma izni, kişinin kendi kendine iş yapma yeteneğini ve yeteneğini göstermesi için bir platform sağlar. |
Uygulanan Yaptırımlar ve Sonuçları
Çalışma izni veya çalışma izni muafiyeti olmadan çalışan yabancılar ve işverenler üzerinde ciddi yaptırımlar bulunmaktadır. Bu tür durumlarda, yabancıları ve işverenleri ilgili yasalar ve düzenlemeler uyarınca idari para cezası beklemektedir. Bu cezalar, çalışma izni olmadan çalışma eyleminin ciddiyetini vurgulamak ve bu tür eylemleri caydırmak için tasarlanmıştır.
Ayrıca, çalışma izni ya da buna benzer bir muafiyeti olmadan çalıştığı tespit edilen yabancılar, sadece para cezasına tabi tutulmakla kalmaz, aynı zamanda sınır dışı edilme riskiyle de karşı karşıya kalırlar. Bu durumlar, İçişleri Bakanlığına bildirilir. İçişleri Bakanlığı, durumu değerlendirir ve gerektiğinde sınır dışı işlemine karar verir. Bu, çalışma izni olmadan çalışmanın potansiyel olarak ciddi ve uzun vadeli sonuçlarına bir örnektir.
Çalışma izni muafiyeti hakkında detaylı bilgi
Çalışma izni muafiyeti, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından resmi bir belge şeklinde düzenlenen çok özel bir hükümdür. Bu belge, belirli bir geçerlilik süresi boyunca yabancı vatandaşlara Türkiye'deki çalışma ve ikamet hakkını tanır. Bu, Türkiye'de çalışmak isteyen yabancıların, ayrı bir çalışma izni almak zorunda kalmadan, belirli bir süre boyunca bu ülkede yaşama ve çalışma hakkına sahip olabilecekleri anlamına gelir. Bu muafiyet, Türkiye'nin yabancı işgücünü çekme politikalarının bir parçası olabilir ve belirli koşullar ve gereklilikler dahilinde verilir.
Çalışma izni muafiyeti olan yabancılar
Yürürlükte olan mevzuata göre, belirli kategorilere giren ve belirli süreler boyunca Türkiye'de bulunan yabancılar, çalışma izni muafiyeti kapsamına girmektedirler. Bu muafiyetler, belli şartları karşılayan yabancıların Türkiye'deki çalışmalarını kolaylaştırmak amacıyla verilmektedir.
Bunların arasında:
- Bilimsel, kültürel ve sanatsal faaliyetler kapsamında çalışacak yabancılar bulunmaktadır. Bu kişilerin Türkiye'deki faaliyetleri bir ay süresince çalışma izni muafiyeti kapsamındadır. Bu, bilim insanları, kültür ve sanat profesyonelleri için geçerli olabilir.
- Türkiye’den ihraç edilen ya da Türkiye’ye ithal edilen mal ve hizmetlerin kullanılmasına ilişkin eğitim vermek amacıyla veya Türkiye’ye ithal edilen makine ve teçhizatın montajı, bakım ve onarımı, kullanımına ilişkin eğitiminin verilmesi veya teçhizatı teslim almak veya Türkiye’de arızalanan araçların tamiri amacıyla gelecek yabancılar da bu muafiyet kapsamındadır. Bu durum, toplam üç ay süresince geçerli olup, bu süre zarfında belirtilen hizmetlerin yerine getirilmesi beklenmektedir.
- Son olarak, sınır ötesi hizmet sunucusu olarak nitelendirilen yabancılar da üç ay süresince çalışma izni muafiyeti hakkından faydalanabilirler. Bu, genellikle belirli bir hizmeti sunmak üzere Türkiye'ye gelen yabancı profesyoneller için geçerlidir.
- Türkiye'de yerleşik olmayan ve 6102 sayılı Kanun uyarınca kurulan anonim şirketlerin yönetim kurulu üyeleri ile yönetici sıfatı taşımayan diğer şirket ortakları ve bu şirketlerde ortak olmayan, ancak en üst düzeyde temsil ve ilzama yetkili olan yabancıların Türkiye'de üç ay boyunca çalışmaları,
- Yurtdışında ikamet eden ve İçişleri veya Dışişleri Bakanlığı tarafından Türk kökenli olduğu tespit edilen kişilerin Türkiye'de üç ay boyunca çalışmaları,
- Sporla ilişkili faaliyetlerde bulunan yabancıların Türkiye'de dört ay boyunca çalışmaları,
- Türk üniversiteleri ile yabancı ülkelerdeki üniversiteler arasında yapılan ve Yükseköğretim Kurulu tarafından onaylanan öğrenci değişim programları çerçevesinde staj yapacak yabancı öğrencilerin Türkiye'de dört ay boyunca çalışmaları,
- Uluslararası İşgücü Genel Müdürlüğü tarafından belirlenen mevsimlik tarım ve hayvancılık işlerinde çalışacak yabancı işçilerin Türkiye'de altı ay boyunca çalışmaları,
- Belgeli turistik işletmelerin sınırları dışında çalışan ve fuar veya sirklere katılan yabancıların Türkiye'deki faaliyetlerinin altı ay süresince devam etmesi.
- Ekonomik, sosyo-kültürel ve teknolojik alanlar ile eğitim konularında Türkiye'ye önemli hizmet ve katkı sağlayabilecekleri, bu konularda bilgi ve deneyimlerini paylaşabilecekleri ilgili kamu kurum ve kuruluşlarınca bildirilen yabancılar altı aya kadar,
- Turizm sektöründe çalışacak ve tur operatörü temsilcisi olarak görev yapacak yabancılar sekiz aya kadar,
- Uluslararası İşgücü Genel Müdürlüğünce uygun görülen, uluslararası stajyer öğrenci değişimi, yeni mezun stajyer değişimi veya gençlik değişimi programları kapsamında staj yapacak yabancılar on iki aya kadar,
- Üniversiteler ile kamu kurum ve kuruluşlarına araştırma yapmak veya bilgi ve görgülerini artırmak amacıyla gelen, bilimsel gelişimlerine katkıda bulunacak yabancılar eğitim süresiyle sınırlı olmak kaydıyla ve her halükârda iki yıla kadar,
- Gençlik ve Spor Bakanlığı veya Türkiye Futbol Federasyonunun uygun görüşü olması kaydıyla spor meşruhatlı vize ile Türkiye’ye gelen profesyonel yabancı sporcu ve antrenörler ile spor hekimi, spor fizyoterapisti, spor mekanisyeni, spor masözü veya masörü ve benzeri spor elemanı yabancılar spor federasyonları ve spor kulüpleri ile olan sözleşmeleri süresince,
- Gemi Adamlarının Eğitim, Belgelendirme ve Vardiya Standartları Hakkında Uluslararası Sözleşme’nin I/10 Kuralına göre devletlerle yapılan ikili protokoller gereği, ilgili idareden Uygunluk Onayı Belgesi almış Türk Uluslararası Gemi Siciline kayıtlı ve kabotaj hattı dışında çalışan gemilerde görev yapan yabancı gemi adamları iş veya hizmet sözleşmesi süresince,
- Türkiye Avrupa Birliği Mali İşbirliği Programları kapsamında yürütülen program veya projelerde görevlendirilen, bu projelerin başarılı bir şekilde tamamlanmasına katkıda bulunan yabancılar görevleri süresince,
- Türkiye'deki örgün öğretim programına kayıtlı olan yabancı öğrenciler, ilgili mevzuat gereği mesleki eğitim kapsamında bir işveren yanında staj yapmak zorundadırlar. Bu staj süreci, öğrencinin eğitimine büyük katkı sağlar ve onların mesleki becerilerini geliştirir. Bu nedenle, bu tür bir staj süreci boyunca, öğrencilerin çalışma izni muafiyeti kapsamında değerlendirilmesi gerekmektedir.
- Yabancı ülkelerin Türkiye'deki diplomatik ve konsüler temsilciliklerine bağlı olarak faaliyet gösteren okullarda, kültür kurumlarında ve din kurumlarında görevli yabancılar, görevlerini sürdürürken çalışma izni muafiyeti kapsamında değerlendirilmelidirler.
- Yabancı ülkelerin Türkiye'deki diplomatik ve konsüler temsilciliklerinde görev yapan diplomatik kadro üyeleri, konsolosluk memurları, idari ve teknik kadro üyeleri ve konsolosluk hizmetlileri, ayrıca Türkiye'deki uluslararası kuruluşlarda görev yapan uluslararası memur ve idari ve teknik personellerin özel hizmetinde çalışan yabancılar, iş veya hizmet sözleşmeleri süresince çalışma izni muafiyeti kapsamında değerlendirilmelidirler.
- Milli Savunma Bakanlığına bağlı askeri fabrika ve tersaneler ile Makina ve Kimya Endüstrisi Anonim Şirketi bünyesinde görev alan yabancılar, iş veya hizmet sözleşmeleri süresince çalışma izni muafiyeti kapsamında değerlendirilmelidirler.
- 18/6/2017 tarihli ve 7034 sayılı Türk-Japon Bilim ve Teknoloji Üniversitesinin kuruluşu ile beraber, bu üniversitede çalışacak olan yabancı uyruklu personel, araştırmacı veya yöneticiler, iş sözleşmeleri süresince çalışma izni muafiyeti kapsamında değerlendirilmelidirler.
- 6/4/2014 tarihli ve 28983 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Tıpta ve Diş Hekimliğinde Uzmanlık Eğitimi Yönetmeliği uyarınca uzmanlık eğitimi alan yabancılar, bu önemli eğitim süreci boyunca çalışma izni muafiyeti kapsamında değerlendirilmelidirler.
Çalışma izni muafiyeti olan yabancıların sosyal güvenliği hakkında detaylı bilgi
Çalışma izni muafiyeti kapsamında olan yabancıların sosyal güvenlik yükümlülükleri hakkında konuşmadan önce, öncelikle bu kişilerin sosyal güvenlik yükümlülükleri tarafından muaf tutulacaklarına dair mevcut sosyal güvenlik mevzuatında herhangi bir düzenleme bulunmadığına dikkat çekmek gerekmektedir.
Aslında, 6735 sayılı Uluslararası İşgücü Kanunu ve ilgili Uygulama Yönetmeliği'nde Türkiye'nin taraf olduğu sosyal güvenlik sözleşmesi hükümlerinin saklı tutulduğu belirtilirken, aynı zamanda çalışma izni veya çalışma izni muafiyeti alan yabancıların ve yabancı çalıştıran işverenlerin, sosyal güvenlik mevzuatından kaynaklanan yükümlülüklerini kanuni süre içerisinde yerine getirmeleri gerektiği ifade edilmiştir.
Bu durum, sosyal güvenlik mevzuatı açısından Türk vatandaşları ile yabancı uyruklu kişiler arasında bir ayrım yapılmadığını göstermektedir. Başka bir deyişle, sosyal güvenlik mevzuatına tabi olma konusunda Türk vatandaşları ile yabancı uyruklu kişiler arasında herhangi bir farklılık bulunmamaktadır.
Bu nedenle, Türkiye'de hizmet akdi ile çalışan ve gerek çalışma izni, gerekse çalışma izni muafiyeti kapsamında olan yabancı uyruklu kişiler, 5510/4-a (SSK) kapsamında sigortalı sayılmaktadır. Bu, bu kişilerin sosyal güvenlik hakları ve yükümlülükleri konusunda Türk vatandaşları ile aynı seviyede olduğu anlamına gelir.
Ancak, sigortalı olarak kabul edilmenin belirli istisnaları vardır ve bu istisnaların her biri aşağıda belirtilmiştir.
- Yabancı bir ülkede bulunan ve bu ülke tarafından Türkiye'ye belirli bir iş için gönderilen kişiler, gönderildikleri süre üç ayı aşmadığı ve yabancı ülkede sosyal sigorta programına tabi olduklarını belgeleyebildikleri sürece sigortalı sayılmazlar.
- Türkiye'de kendi adına ve hesabına bağımsız olarak çalışan kişilerden, yurt dışında ikamet eden ve o ülkenin sosyal güvenlik yasalarına tabi olanlar sigortalı olarak kabul edilmezler.
- Karşılıklılık ilkesine dayanarak, uluslararası sosyal güvenlik anlaşması yapılmış bir ülkenin vatandaşı olan yabancılardan, anlaşma yapan ülkedeki işvereni tarafından Türkiye'ye gönderilen veya kendi adına ve hesabına çalışan kişiler, anlaşmalarda belirtilen süreler boyunca Türkiye'deki sosyal güvenlik yükümlülüklerinden muaf tutulurlar.
Sonuç olarak;
Çalışma izni muafiyeti kapsamında olan yabancı uyrukluların, yukarıda belirtilen ve sosyal güvenlik mevzuatından muaf olmayı sağlayan bazı belirli şartları karşılamaları durumunda, Türkiye'deki sosyal güvenlik yükümlülüklerinden muaf olacakları açıktır. Bu şartlar arasında, yasal düzenlemeler ve prosedürlerin dikkatlice yerine getirilmesi, belirli bir süre boyunca Türkiye'de ikamet etme şartı ve belirli bir gelir düzeyine sahip olma şartı bulunmaktadır. Ancak, bu şartların hiçbiri karşılanmazsa, bu kişilerin Türkiye'de sosyal güvenlik yükümlülüklerini yerine getirmeleri gerekmektedir, çalışma izni muafiyeti olsa bile. Bu, sosyal güvenlik primlerinin düzenli olarak ödenmesi ve gerektiğinde sağlık sigortası poliçelerinin alınması anlamına gelir. Bu nedenle, yabancı uyrukluların Türkiye'deki sosyal güvenlik yükümlülüklerini tamamen anlamaları ve bu yükümlülükleri yerine getirebilmek için gereken tüm adımları atabilmeleri son derece önemlidir.
Yabancıların Türkiye'deki Çalışma ve Sosyal Güvenlik İşlemlerinde İfastürk'ün Rolü
Özetle, Türkiye'de çalışma izni veya çalışma izni muafiyeti almayı planlayan yabancı uyruklu kişilerin karşılaştığı süreçler ve yükümlülükler karmaşık ve zaman alıcı olabilir. Ancak, bu süreci daha kolay ve anlaşılır hale getirecek bir çözüm var: İfastürk.
İfastürk, bu alanda uzmanlaşmış bir danışmanlık firmasıdır ve yabancı uyruklu kişilere Türkiye'deki çalışma izni ve sosyal güvenlik işlemlerinde yardımcı olmaktadır. İfastürk'ün sunduğu hizmetler arasında çalışma izni ve çalışma izni muafiyeti başvurularının hazırlanması ve takibi, sosyal güvenlik işlemleri ve yükümlülüklerle ilgili danışmanlık hizmetleri bulunmaktadır.
İfastürk ile çalışmanın avantajlarından biri, sürecin her aşamasında profesyonel bir rehberliğe sahip olmanızdır. Uzmanlarımız, başvurularınızın başarıyla sonuçlanması için gereken tüm belgelerin doğru ve eksiksiz bir şekilde hazırlanmasına yardımcı olacaklardır. Ayrıca, herhangi bir sorunuz veya belirsizliğiniz olduğunda, İfastürk uzmanları sizinle iletişim kurarak sorularınızı yanıtlayacak ve sürecin her aşamasında size rehberlik edecektir.
Böylece, İfastürk'ün yardımıyla, Türkiye'deki çalışma ve sosyal güvenlik işlemleriniz çok daha kolay ve sorunsuz bir şekilde gerçekleştirilebilir. İfastürk'ün sunduğu hizmetler sayesinde, Türkiye'deki profesyonel yaşamınıza daha hızlı, daha kolay ve daha sorunsuz bir şekilde başlayabilirsiniz.
Yorumlar